Hệ thống nguyên tắc dạy học được áp dụng tại Việt Nam 

Khi nhắc đến nguyên tắc dạy học thì chắc hẳn mọi người sẽ không còn thấy quá xa lạ nữa. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chi tiết hệ thống nguyên tắc dạy học đang được áp dụng tại các cơ sở giáo dục tại Việt Nam. Hãy cùng Trường học 247 tìm hiểu ngay sau đây nhé!

1. Nguyên tắc dạy học là gì?

Có nhiều khái niệm về nguyên tắc dạy học khác nhau. Tuy nhiên có 2 khái niệm nguyên tắc dạy học được sử dụng nhiều nhất là:

“Nguyên tắc dạy học là những luận điểm cơ bản có tính quy luật của lý luận dạy học, có tác dụng chỉ đạo toàn bộ tiến trình giảng dạy và học tập phù hợp với mục đích dạy học nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học”

“Nguyên tắc dạy học là hệ thống xác định những yêu cầu cơ bản, có tính xuất phát để chỉ đạo việc xác định và lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp với mục đích giáo dục, nhiệm vụ dạy học và với những tính quy luật của quy trình dạy học”

Nguyên tắc dạy học định hướng cho việc xác định nội dung, phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với mục tiêu giáo dục, nhiệm vụ dạy học và quy luật tiến trình dạy học. Nguyên tắc dạy học phải mang tính đậm dấu ấn lịch sử – xã hội. Trong quá trình phát triển của lý luận dạy học, có những nguyên tắc mới xuất hiện, giữ gìn và hoàn thiện những nguyên tắc đã hình thành trước đó, không mất đi ý nghĩa trong điều kiện hoạt động của nhà trường mới, nhưng cũng có những nguyên tắc không còn thích ứng với xu thế. của sự phát triển xã hội, chẳng hạn như một nguyên tắc

2. Vai trò của nguyên tắc dạy học

Vai trò to lớn nhất của nguyên tắc dạy học là nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dạy và học, đến chất lượng đào tạo của một lớp học, trường học, cơ sở đào tạo, hệ thống giáo dục của cả một quốc gia. Chính vì thế mỗi thầy cô giáo cần hiểu rõ và biết vận dụng triệt để hệ thống các nguyên tắc dạy học qua đó tạo ra những giá trị tri thức, những “sản phẩm” tinh hoa xây dựng đất nước. 

3. Hệ thống các nguyên tắc dạy học cho học sinh THCS, THPT

Đối với mỗi nhóm đối tượng học sinh sẽ cần chú trọng những nguyên tắc dạy học khác nhau. Tuy nhiên đối với nhóm đối tượng học sinh THCS, THPT các thầy cô cần dạy học theo hệ thống nguyên tắc dạy học gồm 9 nguyên tắc như sau: 

3.1. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa tính khoa học và tính giáo dục trong quá trình giảng dạy

Với nguyên tắc này, giáo viên cần trang bị cho học sinh những tri thức, kiến thức khoa học chính thống, chính xác nhằm phát triển nhận thức về các quy luật phát triển của tự nhiên, xã hội. Đồng thời giúp học sinh có tư duy đúng, thái độ đúng, hành động đúng đắn trong cuộc sống và học tập. 

3.2. Đảm bảo sự thống nhất giữa tính lý luận và tính thực tiễn, học đi đôi với hành

Đây là nguyên tắc đòi hỏi giáo viên hướng dẫn, hỗ trợ, cung cấp kiến thức lý thuyết vững chắc cho học sinh. Giúp học sinh hiểu rõ được giá trị, vai trò của lý thuyết và áp dụng thành công vào cuộc sống hàng ngày để nâng cao chất lượng cuộc sống, phát triển kinh tế – văn hoá – xã hội, phát triển đất nước. 

3.3. Đảm bảo tính hệ thống và tính tuần tự trong dạy học

Đảm bảo được nguyên tắc này, học sinh sẽ hình thành được tư duy logic, biết cách hệ thống được kiến thức đã học. Từ đó dễ dàng liên kết được các kiến thức lại với nhau, vận dụng vào đời sống hàng ngày và quá trình học tập sau này.

3.4. Đảm bảo sự thống nhất giữa tính tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh và vai trò của giáo viên trong quá trình dạy học

Trong quá trình dạy học cần đảm bảo tính thống nhất giữa sự chỉ đạo, hướng dẫn của giáo viên và sự tư duy, lao động tự giác, sáng tạo của học sinh. Để học sinh rèn luyện tính chủ động, tự giác, tích cực, sáng tạo để có kết quả học tập tốt. 

3.5. Đảm bảo sự thống nhất giữa tính trực quan với sự phát triển tư duy lý thuyết

Với nguyên tắc này, yêu cầu học sinh khi được tiếp xúc trực tiếp với các hình ảnh, sự vật, hiện tượng đời sống có thể tự tư duy, liên kết với những lý thuyết được học, để đưa ra những nhận định của riêng mình. Và ngược lại. 

3.6. Đảm bảo tính bền vững của tri thức và sự phát triển năng lực nhận thức của học sinh

Đây là nguyên tắc cốt lõi đòi hỏi trong quá trình học, học sinh phải nắm vững tri thức, kỹ năng được học, ghi nhớ và áp dụng linh hoạt, sáng tạo trong các tình huống thực tế. Giáo viên cần làm nổi bật các đầu mục, chủ đề quan trọng để tăng sự tập trung, tiếp thu của học sinh. Học sinh cần phối hợp việc ghi nhớ có chủ đích và ghi nhớ không chủ đích, có những nội dung cần học thuộc lòng và cũng có nội dung cần nhớ đại ý.

3.7. Đảm bảo tính vừa sức và chú ý đến những đặc điểm lứa tuổi, đặc biệt cá biệt và tính tập thể trong quá trình dạy học

Giáo viên cần lựa chọn nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng, từng nhóm đối tượng cá biệt. Yêu cầu khi dạy học phải không ngừng nâng cao trình độ của học sinh, liên tục tăng mức độ khó của bài học để kích thích học sinh tư duy, phát triển. 

3.8. Đảm bảo tính cảm xúc tích cực trong dạy học

Nguyên tắc này đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng sư phạm tốt, quá trình dạy học phải tạo ra sự hấp dẫn, lôi cuốn, hứng thú cho học sinh, tác động vào cảm xúc, thôi thúc hành động học tập, tìm kiếm tri thức mới, kiểm chứng lý thuyết đã có. 

3.9. Chuyển quá trình dạy học sang quá trình tự học

Đây là nguyên tắc khó nhất, đòi hỏi giáo viên hình thành cho học sinh nhu cầu, năng lực, phẩm chất tự học để giúp chuyển dần quá trình dạy học sang quá trình tự học. Nói là khó nhưng thật ra quá trình này diễn ra rất tự nhiên và đôi khi bản thân học sinh cũng không nhận ra sự thay đổi này. 

4. Hệ thống nguyên tắc dạy học cho sinh viên đại học hiệu quả

Với môi trường đại học, đối tượng giảng dạy là sinh viên nên hệ thống nguyên tắc dạy học cũng có nhiều thay đổi. Hãy cùng tìm hiểu xem hệ thống nguyên tắc dạy học cho sinh viên đại học như thế nào nhé!

4.1 Tạo môi trường học tập tích cực

Một lớp học không bao giờ được độc thoại trong tự nhiên. Nó phải là một nền tảng cho các cuộc đối thoại trong đó học sinh và giáo viên là những người tham gia bình đẳng. Để thúc đẩy một môi trường học tập tích cực, giáo viên có thể kết hợp các hoạt động. Nếu họ đang dạy trực tuyến, trước khi bắt đầu lớp học trực tuyến, họ có thể đăng một câu hỏi mẹo hoặc bài tập rồi thảo luận trong lớp sau. Một môi trường năng động là điều cần thiết để làm cho việc học hiệu quả và hiệu quả.

4.2. Khuyến khích sự tương tác, tiếp xúc giữa giảng viên và sinh viên

Xây dựng mối quan hệ với học sinh là rất quan trọng. Sự tiếp xúc giữa học sinh và giáo viên là rất quan trọng đối với sự thành công của học sinh. Một trong những lý do chính khiến học sinh nghỉ học là cảm giác bị cô lập mà họ trải qua. Sự quan tâm thể hiện sẽ giúp sinh viên vượt qua thời điểm khó khăn và tiếp tục làm việc. Khoa có nhiều con đường để theo dõi để mở ra các dòng thông tin liên lạc.

Công nghệ, như email, hội thảo trên máy tính và World Wide Web/Internet, giờ đây mang lại nhiều cơ hội hơn cho sinh viên và giảng viên trò chuyện. Đó là hiệu quả, thuận tiện và được bảo vệ. Nó cho phép nhiều sự riêng tư hơn để sinh viên có thể thảo luận cởi mở hơn mà không sợ rằng các sinh viên khác sẽ nghe thấy. E-mail cũng cho sinh viên nhiều thời gian hơn để suy nghĩ về những gì họ muốn nói. Với những lựa chọn thay thế mới này cho giao tiếp trực tiếp, sự tương tác từ nhiều học sinh hơn sẽ tăng lên trong lớp học.

4.3. Phát triển kỹ năng làm việc nhóm giữa sinh viên

Khi sinh viên được khuyến khích làm việc theo nhóm, học tập sẽ diễn ra nhiều hơn. Đặc điểm của học tập tốt là hợp tác và xã hội, không cạnh tranh và cô lập. Làm việc cùng nhau cải thiện suy nghĩ và hiểu biết.

Học tập hợp tác có một số lợi ích. Sinh viên quan tâm nhiều hơn đến việc học của mình vì tính chất phụ thuộc lẫn nhau của quá trình làm việc nhóm. Tỷ lệ giữ chân cao hơn vì có khía cạnh xã hội và trí tuệ trong nội dung. Sinh viên cũng thấy phương pháp này thú vị hơn vì không có sự cạnh tranh nào đối với chúng. Hợp tác chứ không phải cạnh tranh sẽ hiệu quả hơn trong việc thúc đẩy sinh viên học tập.

4.4. Khuyến khích học tập tích cực

Học tập là một quá trình tích cực. sinh viên không thể học được nhiều nếu chỉ ngồi trong lớp nghe giảng viên giảng bài, ghi nhớ bài tập đóng sẵn và đưa ra câu trả lời. Họ phải có khả năng nói về những gì họ đang học, viết về nó, liên hệ nó với những kinh nghiệm trong quá khứ và áp dụng nó vào cuộc sống hàng ngày của họ. Sinh viên cần biến việc học thành một phần của bản thân.

Thúc đẩy học tập tích cực trong giáo dục đại học là một cuộc đấu tranh vì nền tảng học tập mà nhiều sinh viên đến lớp. Điều này là do chuẩn mực trong các trường trung học ở nước ta là khuyến khích học tập thụ động. Một lượng lớn thông tin cần phải được trang bị trong khi không có đủ thời gian, vì vậy giáo viên phải dùng đến bài giảng để tiết kiệm thời gian của họ để trang trải càng nhiều tài liệu càng tốt. Sinh viên đi từ chủ đề này sang chủ đề khác mà không có hiểu biết thực sự về nội dung và cách nó liên quan đến cuộc sống của họ. Học tập hiệu quả là học tập tích cực. Khái niệm học tập tích cực đã được áp dụng cho thiết kế chương trình giảng dạy, chương trình thực tập, dịch vụ cộng đồng, hướng dẫn khoa học trong phòng thí nghiệm, biểu diễn âm nhạc và thuyết trình, các lớp hội thảo, nghiên cứu đại học, giảng dạy đồng đẳng và học tập có sự trợ giúp của máy tính.

4.5. Phản hồi và đánh giá

Giao tiếp là trung tâm của việc dạy và học hiệu quả. Không thể nói về các nguyên tắc giảng dạy mà không nhấn mạnh tầm quan trọng của giao tiếp và phản hồi. Làm thế nào để bạn biết liệu sinh viên có hiểu một khái niệm hay không nếu không thu thập phản hồi? Đánh giá và đánh giá là khác nhau. Điều đó bao gồm rất nhiều thứ khác như khả năng học tập, năng lực,… Để đảm bảo rằng các phương pháp giảng dạy của bạn có hiệu quả và các phương pháp phù hợp, giáo viên phải thường xuyên nói chuyện với sinh viên của mình. Điều này chỉ có thể xảy ra nếu bạn tuân theo hai nguyên tắc đầu tiên.

4.6. Hỗ trợ quản lý thời gian học tập của sinh viên

Bài tập, bài kiểm tra, ghi chú, bài tập về nhà, kiểm tra, đánh giá, điểm danh, có rất nhiều thứ mà sinh viên phải lo, và không chỉ cho một môn học. Mặc dù tất cả những điều này là vì sự tiến bộ của sinh viên, nhưng giảng viên nên hiểu rằng một ngày chỉ có 24 giờ. Dạy cho sinh viên của bạn tầm quan trọng của việc quản lý thời gian và cách thực hiện nó để giúp chúng không bị căng thẳng. Thông thường, giảng viên sử dụng những câu như “chúng tôi cũng từng là sinh viên và chúng tôi đã làm được tất cả những điều này”. Tránh đưa ra những tuyên bố như vậy vì nó khiến sinh viên nghĩ rằng mọi thứ họ làm đều tầm thường. Sử dụng nhiều câu khẳng định hơn như “Tôi hiểu là nó có thể khó, bạn không thử làm theo cách này sao?”. Những tuyên bố như vậy sẽ giúp ích cho học sinh và khiến chúng tin tưởng vào bản thân.

4.7. Truyền động lực và cảm hứng học tập

Thường xuyên hơn không, sinh viên cảm thấy mất động lực . Họ không cảm thấy thích học tập hoặc làm việc. Giảng viên phải khẳng định lại niềm tin của họ và truyền cảm hứng để họ làm tốt hơn. Đây là một nguyên tắc giảng dạy quan trọng khác. Khi nói đến các nguyên tắc giảng dạy, động viên và truyền cảm hứng cho sinh viên, hãy đưa ra bảng xếp hạng vì một trong những mối quan tâm hàng đầu của giảng viên là định hình thế hệ tương lai. Động viên sinh viên ngay cả khi thất bại, gục ngã phải là mấu chốt của sự trăn trở của giảng viên.

4.8. Tôn trọng tài năng và cách học đa dạng

Có nhiều cách học khác nhau và không có hai người học giống nhau. Sinh viên mang những tài năng và phong cách học tập khác nhau đến lớp học. Sinh viên xuất sắc trong phòng hội thảo có thể là tất cả ngón tay cái trong phòng thí nghiệm hoặc studio nghệ thuật và ngược lại. Sinh viên cần có cơ hội để thể hiện tài năng của mình và học theo những cách phù hợp với họ. Sau đó, họ có thể được hướng dẫn những cách học mới không dễ dàng đối với họ.

Ý nghĩa của sự đa dạng là rất rõ ràng từ các thể chế hiệu quả. Họ nắm lấy sự đa dạng và nuôi dưỡng nó một cách có hệ thống. Sự tôn trọng tính đa dạng này phải đóng vai trò trung tâm trong các quyết định của trường đại học, thể hiện rõ ràng trong các dịch vụ và nguồn lực dành cho sinh viên và các nguồn lực dành cho sinh viên, là một nét đặc trưng của mọi chương trình học thuật và được thực hành trong mọi lớp học.

5. Mối liên hệ giữa các nguyên tắc dạy học

Nếu đã đọc hệ thống các nguyên tắc dạy học thì các thầy cô có thể dễ dàng nhận ra rằng các nguyên tắc đều có sự kết nối, đan xen, bổ trợ cho nhau nhằm nâng cao chất lượng của quá trình dạy học. Ví dụ như khi đi vào vận dụng nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính giáo dục trong quá trình dạy học không thể không nhắc đến nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, học đi đôi với hành được đúng không nào và có nhiều nguyên tắc khác cũng liên quan đến nhau khi đi vào thực hiện. 

Khi xem xét các nguyên tắc dạy học khác cũng tương tự như vậy, khi đi vào dạy học thực tiễn, tuỳ vào từng nguyên tắc và điều kiện dạy học cụ thể, có thể coi trọng, đề cao một nguyên tắc dạy học nào đó hơn. Tuy vậy, không có nghĩa là xem nhẹ những nguyên tắc còn lại nhưng các thầy cô cần khéo léo kết hợp các nguyên tắc để có được một kết quả giảng dạy tốt nhất.

Trên đây là những thông tin về hệ thống các nguyên tắc dạy học mà Trường học 247 thu thập được. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích với các thầy cô.