Phục vụ cho việc giảng dạy của giáo viên và việc tiếp thu kiến thức của học sinh nhằm tạo ra một môi trường giáo dục hiệu quả, có nhiều phương pháp dạy học khác nhau được các cơ sở giáo dục, tổ chức vận dụng vào công việc giảng dạy và học tập. Bài viết dưới đây, Trường học 247 các phương pháp dạy học hiệu quả đã được nhiều tổ chức giáo dục áp dụng thành công.
Phương pháp dạy học là gì?
Phương pháp dạy học là cách hướng dẫn học sinh trong lớp học, hướng dẫn học sinh học tập và ghi nhớ kiến thức đã học tập và tích lũy được. Các phương pháp dạy học tốt cho phép giáo viên truyền đạt thông tin một cách rõ ràng, rành mạch và dễ hiểu. Phương pháp dạy học hiệu quả giúp học sinh hiểu bài và ghi nhớ lâu kiến thức đã học.
Các phương pháp giảng dạy khác nhau giúp cho việc học tập trở nên thu hút và hấp dẫn, truyền cảm hứng, niềm vui và tạo động lực cho học sinh. Các phương pháp dạy học tốt kết hợp với sự giảng giải của giáo viên sẽ tạo nên một kết quả học tập tốt cho học sinh.
Giáo viên hướng dẫn nên lựa chọn và xác định xem phương pháp giảng dạy nào sẽ hỗ trợ đúng cách, hiệu quả để học sinh có kết quả học tập tốt. Để đưa ra được lựa chọn phù hợp, giáo viên nên xem xét kết quả học tập, trình độ của từng học viên trong lớp học.
Để lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp và hiệu quả, giáo viên cần xem xét ví dụ cụ thể sau:
- Chuẩn đầu ra chương trình: giải một phương trình toán học độ khó cao
- Môi trường học tập: Một lớp toán học cao cấp trực tiếp với 30 học viên
- Phương pháp dạy học: Giảng giải và hướng dẫn cho học viên. giáo viên làm mẫu cho học sinh, học sinh dành thời gian để đặt câu hỏi và giáo viên sẽ giải đáp. Học sinh vận dụng những kỹ năng đã tiếp thu được và tự giải quyết vấn đề của mình, giáo viên đánh giá quá trình để kiểm tra khả năng của học sinh.
Ví dụ này thể hiện sự liên kết giữa những gì giáo viên muốn truyền đạt cho học viên và cách giáo viên hỗ trợ học sinh học tập. Nếu trong trường hợp này, giáo viên chọn phương pháp giảng dạy truyền thống thì học viên sẽ phải tự áp dụng công thức vào làm bài, gây khó khăn cho học sinh. Chính vì vậy, việc lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp mang lại hiệu quả tốt cho cả giáo viên và học sinh, khuyến khích học viên tích cực tham gia phát triển kỹ năng và kiến thức.
Các phương pháp dạy học hiệu quả
Trường học 247 tổng hợp các phương pháp dạy học gửi đến bạn đọc:
Phương pháp dạy học lấy giáo viên làm trung tâm
Lấy giáo viên làm trung tâm là phương pháp giảng dạy truyền thống, dựa trên ý tưởng rằng giáo viên là trung tâm của lớp học và là người có trách nhiệm chính trong lớp học. Với phương pháp dạy học này, giáo viên phụ trách và chỉ đạo mọi hoạt động trong lớp học.
Đối với cách dạy học này, học sinh sẽ ngồi đối diện với giáo viên. Phần lớn thời gian trong lớp học dành cho giáo viên giải thích các khái niệm, đặt vấn đề và trình bày cách giải quyết với học sinh. Chúng ta có thể hiểu rằng với phương pháp dạy học lấy giáo viên làm trung tâm, học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động và giáo viên là người chủ động cung cấp thông tin, kiến thức.
Ưu điểm của phương pháp dạy học lấy giáo viên làm trung tâm
- Nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của giáo viên – người hướng dẫn việc học của học sinh. Một số nhà phê bình đánh giá phương pháp này khuyến khích học thụ động nhưng không ai có thể phủ nhận rằng học sinh cần sự hỗ trợ của giáo viên để phát triển các kỹ năng của mình.
- Được xây dựng trên lý thuyết hành vi, phương pháp giảng dạy này tạo điều kiện kiểm soát những thay đổi trong hành vi của học sinh thông qua hướng dẫn trực tiếp.
Nhược điểm của phương pháp dạy học lấy giáo viên làm trung tâm
- Học viên học tập một cách thụ động, học viên ít có cơ hội vận dụng tư duy sáng tạo
- Không thúc đẩy khả năng tư duy phân tích và kỹ năng giải quyết vấn đề cho học sinh. Học sinh không có nhiều cơ hội đưa ra sự lựa chọn của riêng mình, dẫn đến việc hành động thiếu chín chắn.
Xem thêm: Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề
Phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm (phương pháp tiệm cận kiến tạo)
Với sự phát triển của giáo dục, xã hội, ý tưởng dạy học lấy học sinh làm trung tâm ngày càng phát triển và trở nên phổ biến. Đối với phương pháp dạy học này, học sinh là trung tâm của lớp học, tự thực hiện công việc lên kế hoạch, thực hiện kế hoạch và tự đánh giá. Quyền quyết định và trách nhiệm sẽ đặt lên vai học sinh, giáo viên không phải là một người chỉ đạo mà là một người hướng dẫn và tư vấn.
Ưu điểm của phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm
- Học sinh tham gia học tập với nhiều vai trò hơn
- Học sinh có cơ hội kích thích tư duy phân tích của mình , học sinh “hiểu những gì các em đang học bằng cách liên hệ kiến thức đó với kiến thức có sẵn và bằng cách thảo luận về nó với những người khác”.
Nhược điểm của phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm
- Phương pháp dạy học này có thể khiến học sinh có suy nghĩ sai lệch về việc tự do làm tất cả những gì chúng muốn. Giáo viên phải luôn luôn nhắc nhở học sinh rằng: “Các em có quyền tự do làm những gì mình muốn đồng nghĩa với việc các em phải sẵn sàng chịu trách nhiệm về quá trình và kết quả”.
Phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ
Phương pháp dạy học theo nhóm sẽ được áp dụng bằng cách chia lớp học thành nhiều nhóm nhỏ, học sinh hoàn thành các công việc được giao bằng các hoạt động nhóm.
Ưu điểm của phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ
- Bài học được thiết kế phù hợp với trình độ của từng học viên. Phương pháp này giúp giáo viên đánh giá kỹ hơn khả năng của mỗi học sinh và xây dựng các kế hoạch phù hợp thông qua các bài đánh giá.
- Thúc đẩy phát triển các kỹ năng xã hội của học viên như: Kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, thảo luận.
Nhược điểm của phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ
- Giáo viên sẽ tốn nhiều thời gian và công sức hơn cho việc chuẩn bị tài liệu và tổ chức nơi làm việc cho từng nhóm học sinh.
- Học sinh có thể cảm thấy áp lực khi phải luôn tham gia, đóng góp vào bài học và luôn đảm nhận một vai trò nào đó trong công việc nhóm.
Phương pháp dạy học học tập theo dự án
Đây là một phương pháp học tập mới, nằm trong phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Áp dụng phương pháp học tập dựa trên dự án, học sinh có trách nhiệm hoàn thành các dự án. Dự án ở đây là những dự án lớn, qua đó học sinh tiếp thu kiến thức, nghiên cứu, suy nghĩ chín chắn, đánh giá, phân tích, đưa ra quyết định, hợp tác.
Ưu điểm của phương pháp dạy học học tập theo dự án
- Học sinh được vận dụng những gì chúng biết để đặt câu hỏi, điều tra và tương tác với những người xung quanh.
- Tăng khả năng tương tác vì làm việc theo nhóm
Nhược điểm của phương pháp dạy học học tập theo dự án
- Tốn nhiều thời gian và đòi hỏi giáo viên phải luôn quản lý lớp học và có kỹ năng quản lý lớp học tốt.
- Học sinh không có kinh nghiệm làm việc nhóm có thể gặp khó khăn trong việc điều chỉnh vai trò và đàm phán thỏa hiệp.
Phương pháp dạy học Montessori
Phương pháp dạy học Montessori là phương pháp dạy học phổ biến tại các trường mầm non, mẫu giáo. Với phương pháp dạy học này, giáo viên có trách nhiệm chuẩn bị mọt môi trường học tập lý tưởng để học sinh tham gia. Giáo viên hướng dẫn trẻ em để đảm bảo rằng chúng chọn đủ số lượng bài học từ tất cả các lĩnh vực chủ đề.
Ưu điểm của phương pháp dạy học Montessori
- Học sinh rèn luyện được tính độc lập
- Tạo ra một môi trường học tập tích cực để phát triển các kỹ năng xã hội, giao tiếp, lãnh đạo.
Nhược điểm của phương pháp dạy học Montessori
- Tốn kém chi phí học tập
- Giáo viên và học sinh khó làm quen với hình thức học tập này
Phương pháp dạy học lớp học đảo ngược
Phương pháp dạy học lớp học đảo ngược là phương pháp dạy học ngược lại với các phương pháp dạy học truyền thống. Tại lớp học đảo ngược, học sinh sẽ có trách nhiệm học bài trước khi lên lớp bằng các video quay sẵn, cá chủ đề được giao.Phương pháp này hướng đến đẩy mạnh tinh thần tự học của học sinh thay vì người hướng dẫn.
Ưu điểm của phương pháp dạy học lớp học đảo ngược
- Học sinh chủ động hơn với công việc học tập của mình, học sinh tự học tập theo tốc độ của riêng mình.
- Thúc đẩy học tập hợp tác và lấy học sinh làm trung tâm.
Nhược điểm của phương pháp dạy học lớp học đảo ngược
- Khó thực hiện và áp dụng đối với những nhóm học sinh chưa có nhiều điều kiện sử dụng công nghệ cao
- Dựa vào khả năng tự học của riêng học sinh nên hiệu quả lĩnh hội kém
- Phụ thuộc nhiều vào sự tuân thủ của học sinh: Phương pháp này giả định rằng học sinh sẽ hoàn thành và luôn sẵn sàng tham gia vào việc học. Tuy nhiên, có một rủi ro là không phải tất cả học sinh sẽ luôn sẵn sàng cho bài học
Phương pháp dạy học học tập theo yêu cầu
Phương pháp dạy học theo yêu cầu được triển khai bằng cách thu hút học tham gia thông qua việc tạo ra các kết nối với thế giới thực qua việc khám phá và đặt câu hỏi khó.
Ưu điểm của phương pháp dạy học học tập theo yêu cầu
- Học sinh phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề
- Học sinh được khuyến khích thực hành và hiểu được thất bại là việc hoàn toàn bình thường và chúng ta có thể có nhiều kinh nghiệm để cải thiện.
- Thay vì lặp lại những câu trả lời mà học sinh đã được dạy, học sinh học cách tự tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi của mình. Vì vậy, học sinh phát triển được kỹ năng nghiên cứu.
Nhược điểm của phương pháp dạy học học tập theo yêu cầu
- Bởi vì học sinh luôn được khuyến khích phát biểu, tham gia và không sợ thất bại, nên học sinh có thể thấy áp lực trong việc luôn phải tiến lên phía trước.
Phương pháp dạy học hợp tác
Phương pháp dạy học hợp tác là phương pháp dạy học liên quan đến công việc nhóm. Giáo việc có trách nhiệm can thiệp để giúp cho việc học có hiệu quả. Với phương pháp dạy học này, học sinh không ngừng giao lưu, chia sẻ để phát triển các kỹ năng xã hội.
Ưu điểm của phương pháp dạy học hợp tác
- Cải thiện các kỹ năng xã hội của học sinh thông qua việc hợp tác
- Học sinh phát triển tư duy phản biện trong quá trình làm việc nhóm
Nhược điểm của phương pháp dạy học hợp tác
- Do học tập bằng cách hợp tác nên học sinh có thể xảy ra mâu thuẫn trong quá trình làm việc nhóm.
- Trong cùng một nhóm nhỏ học sinh có thể có tốc độ học tập khác nhau.
Xem thêm: Phương pháp học Feynman là gì?
Phương pháp dạy học giáo dục cá nhân
Giáo dục cá nhân hóa đưa cách tiếp cận lấy học sinh làm trung tâm bằng cách đáp ứng càng nhiều càng tốt các nhu cầu, điểm mạnh và điểm yếu riêng của từng cá nhân học sinh. Mỗi học sinh nhận được một kế hoạch học tập dựa trên những gì các em biết và cách các em học tốt nhất. Thông qua hướng dẫn cá nhân, việc học được điều chỉnh phù hợp với học sinh.
Ưu điểm của phương pháp dạy học giáo dục cá nhân
- Quan tâm đến từng cá nhân để đảm bảo rằng mọi trẻ em đều phát triển tài năng trí tuệ và sáng tạo của mình.
- Thúc đẩy mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh
Nhược điểm của phương pháp dạy học giáo dục cá nhân
- Tốn nhiều thời gian vào việc giảng dạy vì phải căn cứ theo tốc độ học tập của từng cá nhân.
Không có phương pháp dạy học nào tốt nhất mà chỉ có phương pháp giảng dạy phù hợp nhất tại mỗi môi trường. Trường học 247 gửi đến bạn đọc các phương pháp dạy học đi kèm với ưu nhược điểm của từng phương pháp. hy vọng kiến thức chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn đọc tìm ra được phương pháp giảng dạy phù hợp!