Dạy học phát triển năng lực là gì? 6 phương pháp dạy học phát triển năng lực hiệu quả

Hiện nay, cùng với sự thay đổi của thời đại thì việc bồi dưỡng và chăm chút cho thế hệ học sinh, thế hệ “ mầm non tương lai của đất nước” là không thể thiếu. Cùng với đó, việc dạy học phát triển năng lực ra đời và ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, để hiểu một cách chính các về khái niệm, đặc điểm, lợi ích… của dạy học phát triển năng lực lại không được nhiều người biết đến hoặc hiểu đúng. Vì vậy, để hiểu rõ hơn về các vấn đề xung quanh việc dạy học phát triển năng lực hãy cùng Trường học 247 tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Dạy học phát triển năng lực là gì?

“ Dạy học phát triển năng lực” là một khái niệm được sử dụng để chỉ phương pháp giảng dạy tập trung vào việc phát triển các năng lực, kỹ năng của học sinh. Thay vì chỉ tập trung vào truyền đạt kiến thức và thông tin, phương pháp này tập trung vào việc phát triển các kỹ năng mềm như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, quản lý thời gian… Và kỹ năng chuyên môn như: kỹ năng toán học, ngoại ngữ, khoa học – kỹ thuật.

Dạy học phát triển năng lực
Phương pháp dạy học phát triển năng lực ngày càng phổ biến và trở thành xu hướng dạy và học trong tương lai

Phương pháp dạy học phát triển năng lực đặt nhiều trọng tâm vào việc giáo viên tạo ra một môi trường học tập tích cực, năng động, khuyến khích học sinh học tập một cách tự giác, chủ động khám phá, tìm hiểu. Hơn nữa, phương pháp này cũng khuyến khích sự tương tác, trao đổi thông tin giữa học sinh với giáo viên, học sinh với học sinh nhằm giúp học sinh học tập một cách hiệu quả nhất.

Việc dạy học phát triển năng lực tạo cho học sinh có cơ hội phát triển một cách toàn diện từ trí tuệ đến tinh thần và khả năng xã hội. Nó khuyến khích học sinh phát triển khả năng tự học và tự tìm tòi, sáng tạo giúp học sinh trở nên tự tin hơn và là tiền đề cho các thành công sau này trong cuộc sống.

Hiện nay, phương pháp này đang được đánh giá là một phương pháp giảng dạy hiệu quả, giúp học sinh phát triển các kỹ năng cần thiết để kiến tạo nên một thế giới tương lai phát triển sau này.

Xem thêm: Deep Learning là gì? Ứng dụng của Deep Learning trong giáo dục

Đặc điểm của phương pháp dạy học phát triển năng lực

Dạy học phát triển năng lực có nhiều đặc điểm nổi bật. Cụ thể:

  • Tập trung vào học sinh: Phương pháp này tập trung vào quá trình phát triển toàn diện về khả năng tư duy, tự học , kỹ năng mềm và năng lực giúp học sinh trở nên tự tin và có khả năng tự học
  • Hỗ trợ học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện: Phương pháp này khuyến khích học sinh tư duy sáng tạo và phản biện, giúp họ xây dựng cho mình các kỹ năng phân tích đánh giá và suy luận
  • Mục tiêu dạy học: đặt mục tiêu vào việc giải quyết các vấn đề của học sinh và giúp nâng cao kỹ năng mềm cùng các kỹ năng giải quyết vấn đề của người học.
  • Phương pháp dạy học: Học sinh được nắm quyền chủ động trong buổi học trong việc đưa ra các vấn đề và phương pháp giải quyết. Giáo viên chỉ đóng vai trò như một cố vấn hỗ trợ và đưa ra gợi ý cũng như sửa chữa các phương pháp sai lệch của học sinh.
  • Giáo trình: được thiết kế và thay đổi liên tục về hình thức cũng như cách thức truyền đạt chỉ cần nội dung không thay đổi. Giáo án có thể thay đổi sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh nhằm đem lại hiệu quả giảng dạy tốt nhất.
  • Hình thức giảng dạy: Thay vì hình thức giảng dạy truyền thống thì phương pháp dạy trở thành các việc đặt ra các vấn đề yêu cầu tìm phương pháp giải quyết tạo cho người học có cơ hội tìm hiểu và đưa ra các sáng kiến của bản thân. 
  • Môi trường học: môi trường dạy học rộng rãi, linh hoạt. Toàn bộ không gian đều được tận dụng cho quá trình giảng dạy như: phòng thực hành, phòng máy tính, không gian ngoài trời, công viên… chỉ cần không gian phù hợp cho việc học thì đều được tận dụng một cách tối đa. 
  • Đánh giá dựa trên quá trình: Đánh giá trong dạy học phát triển năng lực tập trung vào quá trình học tập của học sinh, đánh giá các kỹ năng và năng lực mà học sinh đang phát triển thay vì tập trung vào kết quả cuối cùng.
    Dạy học phát triển năng lực
    Dạy học phát triển năng lực được áp dụng rộng rãi trong hệ thống giáo dục hiện nay

Ưu – nhược điểm của dạy học phát triển năng lực

Dạy học phát triển năng lực là một phương pháp dạy học xuất hiện sau tuy nhiên nó càng ngày càng phát triển mạnh mẽ và đang trở thành xu hướng dạy và học hiện nay. Một số ưu và nhược điểm của phương pháp này như:

Ưu điểm của dạy học phát triển năng lực:

  • Áp dụng được cho toàn bộ học sinh các cấp bậc.
  • Phát triển toàn diện năng lực của học sinh: Phương pháp này giúp phát triển năng lực toàn diện của học sinh bao gồm các kỹ năng mềm và tư duy, không chỉ tập trung vào kiến thức chuyên môn. Giúp họ trở thành những người tự tin, có khả năng giải quyết vấn đề và tự học.
  • Khuyến khích tư duy sáng tạo: Phương pháp này khuyến khích học sinh tự tư duy sáng tạo và phản biện, giúp họ phát triển các kỹ năng phân tích, đánh giá.
  • Hỗ trợ học sinh học tập độc lập: Học sinh đóng vai trò chủ động trong suốt quá trình học tập và phát triển các kỹ năng tự học.
  • Tập trung chủ yếu vào kỹ năng mềm: Học sinh có thể phát triển được các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý thời gian của mình một cách phù hợp và tư duy sáng tạo. 
  • Sử dụng đa dạng phương pháp giảng dạy: Dạy học phát triển năng lực sử dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng và có thể thay đổi liên tục nhằm phù hợp với học sinh trong quá trình học tập và phát triển năng lực phù hợp nhất với từng học sinh.
  • Tạo dựng sự tự tin cũng như động lực cho học sinh: Phương pháp này tập trung vào sự phát triển cá nhân của học sinh, giúp học sinh phát triển được các thế mạnh cũng như nâng cao mọi kỹ năng. Người học trở nên tự tin hơn, có thêm nhiều động lực học tập.
  • Phù hợp với các học sinh có nhiều năng lực và nhiều nhu cầu khác nhau: Phương pháp này phù hợp với các học sinh có nhiều năng lực và nhu cầu khác nhau. Vì nó cho phép các học sinh học theo tốc độ và phương pháp học phù hợp với năng lực và nhu cầu của bản thân học sinh.
  • Giúp giảm sự căng thẳng trong quá trình học tập: Phương pháp này giúp giảm áp lực và sự căng thẳng trong quá trình tham gia học tập bởi vì nó tập trung vào sự phát triển cá nhân, phát triển các điểm mạnh cũng như kỹ năng mềm của người học thay vì chỉ tập trung vào việc đạt được kết quả học tập cao nhất.
Dạy-học-theo-phát-triển-năng-lực
Học sinh trở nên tích cực và ham học hỏi hơn trong các buổi học

Bên cạnh các ưu điểm tuyệt vời như trên thì phương pháp dạy học phát triển năng lực cũng có các khó khăn, hạn chế nhất định khi áp dụng vào trong việc dạy và học hiện nay. 

Nhược điểm của dạy và học phát triển năng lực:

  • Cần nhiều thời gian và công sức: Dạy học phát triển năng lực yêu cầu người dạy phải tốn nhiều thời gian, công sức nghiên cứu cũng như tìm hiểu và lựa chọn phương pháp dạy học phù  hợp với học sinh của mình.
  • Việc đánh giá kết quả trở nên khó khăn hơn: Việc đánh giá kết quả học tập trở nên khó khăn hơn do tiêu chí đánh giá là dựa vào quá trình học tập và kỹ năng mềm của học sinh thay vì chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng.
  • Đòi hỏi sự thay đổi và thích ứng ở cả giáo viên và học sinh: Phương pháp dạy học phát triển năng lực là một phương pháp đổi mới đòi hỏi sự thay đổi của cả người dạy và học. Đặc biệt là trong việc xây dựng môi trường học tập phù hợp và tạo điều kiện để học sinh phát triển năng lực một cách tối đa.
  • Điều kiện cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế: Cần nguồn tài nguyên lớn và yêu cầu khắt khe nên tốn kém hơn trong việc triển khai việc dạy và học.

Mặc dù còn tồn tại một số hạn chế nhất định tuy nhiên không thể phủ định ưu điểm lớn mà việc dạy học phát triển năng lực đem lại. Vì vậy, không có gì là ngạc nhiên nếu phương pháp dạy học phát triển năng lực trở thành xu hướng cho nghề dạy và học trong tương lai.

Lợi ích của dạy học phát triển năng lực 

Việc dạy học phát triển năng lực đem lại rất nhiều lợi ích cho học sinh, giáo viên và xã hội như:

  • Giúp học sinh có thể tự khai thác được tối đa tiềm năng của mình.
  • Nâng cao sự tự tin và khả năng giải quyết vấn đề: Học sinh sẽ được rèn luyện các kỹ năng như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, xây dựng giải pháp, từ đó nâng cao sự tự tin cũng như khả năng giải quyết vấn đề.
  • Nâng cao kỹ năng làm việc nhóm: Việc đưa ra các vấn đề yêu cầu học sinh tự tìm ra các phương án giải quyết từ quá trình làm việc nhóm sẽ giúp cho khả năng làm việc nhóm, giao tiếp, khả năng tạo mối quan hệ tốt cũng như rèn luyện được kỹ năng giao tiếp.
  • Nâng cao khả năng sáng tạo: Phương pháp giảng dạy của quá trình học tập phát triển năng lực giúp học sinh phát triển khả năng sáng tạo, tạo ra những ý tưởng mới và sáng tạo, tăng cường rèn luyện hoạt động của não bộ và khả năng tư duy độc lập.
  • Tăng cường khả năng đáp ứng nhu cầu xã hội: việc phát triển các năng lực và kỹ năng cần thiết giúp học sinh có thể đáp ứng được nhu cầu xã hội, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. 
  • Giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy: Giáo viên cũng được đào tạo và rèn luyện để áp dụng các phương pháp giảng dạy mới, nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp học sinh phát triển tốt hơn.
    Dạy-học-theo-phát-triển-năng-lực
    Dạy học phát triển năng lực giúp cho học sinh phát triển được toàn diện hơn về mọi mặt

Tóm lại, việc dạy học phát triển năng lực mang lại nhiều lợi ích cho việc học sinh, giáo viên và xã hội. Giúp cải thiện chất lượng giáo dụng và phát triển bền vững của đất nước.

Điểm khác biệt của phương pháp dạy học phát triển năng lực với dạy học truyền thống

Phương pháp dạy học và phát triển năng lực và dạy học truyền thống có những điểm khác biệt quan trọng sau:

Tiêu chí  Dạy học truyền thống Dạy học phát triển năng lực
Mục tiêu học tập Tập trung vào việc truyền đạt kiến thức hơn là phát triển năng lực của học sinh

 Mục tiêu học thuộc lòng và phản ánh lại kiến thức đó trong các bài kiểm tra

Tập trung vào việc phát triển các kỹ năng, năng lực của học sinh giúp học sinh áp dụng, sử dụng kiến thức trong thực tế. 

 Mục tiêu là phát triển toàn diện năng lực và kỹ năng của học sinh bao gồm cả kỹ năng mềm.

Cách tiếp cận Tập trung vào việc giảng dạy thông qua bài giảng, việc ghi chép và giải quyết bài tập. Tập trung vào việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh được khuyến khích để phát triển khả năng học tập của mình thông qua các hoạt động học tập, đồng thời cải thiện kỹ năng mềm.
Tầm nhìn về học sinh Xem học sinh như một đối tượng tiếp thu kiến thức, phải tuân theo các quy tắc và hướng dẫn của giáo viên và phải đạt được các tiêu chuẩn và kết quả mà giáo viên đề ra Xem học sinh là một cá nhân có tiềm năng phát triển và tiềm năng riêng, giúp học sinh tìm ra điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Khuyến khích họ phát triển và mở rộng tiềm năng đó.
Thái độ giáo viên Giáo viên thường đóng vai trò là người giải thích kiến thức và đưa ra câu trả lời chính xác cho học sinh. Giáo viên có thái độ hướng dẫn thay vì chỉ thị, khuyến khích học sinh để tự tìm hiểu và giải quyết vấn đề thay vì đưa đáp án đúng – sai.
Phương pháp giảng dạy Giáo viên tập trung vào giảng dạy kiến thức qua bảng đen, giáo án, giáo trình hoặc bài giảng. Sử dụng các phương pháp giảng dạy linh hoạt, đa dạng như: dạy học theo nhóm, dạy học thực hành, dạy học thảo luận, trao đổi học hỏi từ nhau…  
Đánh giá kết quả học tập Đánh giá kết quả học tập của học sinh thông qua kết quả các bài thi, bài kiểm tra định kỳ hoặc đánh giá trực tiếp.  Thường đánh giá thông qua quá trình học tập và phát triển năng lực như: báo cáo, thuyết trình hoặc các báo cáo, nghiên cứu khoa học…

Điều kiện để thực hiện dạy học phát triển năng lực là gì?

Để có thể tiến hành dạy học phát triển năng lực cho học sinh, giáo viên cần đáp ứng các điều kiện sau: 

Với người dạy học

  • Có kiến thức chuyên môn vững vàng: Giáo viên cần phải sở hữu cho bản thân kiến thức chuyên môn sâu rộng để có thể truyền đạt kiến thức đúng, hiệu quả cho học sinh.
  • Tinh thần sáng tạo: không chỉ riêng học sinh mà giáo viên cũng cần có tinh thần sáng tạo để phục vụ cho quá trình thiết kế các giáo án bài học. Áp dụng phương pháp giảng dạy mới để tạo ra những buổi học có  tính trải nghiệm độc đáo, thú vị và đồng thời vẫn cung cấp được lượng kiến thức cần thiết cho học sinh.
  • Đánh giá định kỳ: Giáo viên phải có kỹ năng quan sát và thường xuyên đánh giá, đo lường kết quả học tập của học sinh. Từ đó đưa ra các điều chỉnh phù hợp cho hoạt động giảng dạy để đảm bảo mục tiêu phát triển năng lực của học sinh.
  • Phương tiện hỗ trợ: Giáo viên cần có sự hỗ trợ từ các phương tiện dạy học, tài liệu giảng dạy và thiết bị công nghệ thông tin để có thể tạo ra những trải nghiệm học tập đa dạng và phong phú cho học sinh.
  • Tầm nhìn chiến lược: Giáo viên cần có tầm nhìn chiến lược về việc phát triển năng lực cho học sinh, đưa ra những kế hoạch dài hạn để đảm bảo mục tiêu đạt được và tối ưu hóa quá trình học tập.
    Dạy-học-theo-phát-triển-năng-lực
    Trong dạy học phát triển năng lực, giáo viên có vai trò đưa ra vấn đề và gợi ý cách giải quyết

Với người học

Để tiếp nhận và phát triển được các năng lực cũng như kỹ năng mềm một cách tốt nhất thông qua quá trình học tập thì học sinh cần đáp ứng được các điều kiện sau:

  • Sự hứng thú và khả năng tập trung: Học sinh cần có sự quan tâm và tập trung vào các hoạt động trong mỗi buổi học để có thể tiếp nhận các kiến thức và các kỹ năng mới.
  • Tư duy phản biện: Học sinh cần phải có tư duy phản biện, tự suy nghĩ, đánh giá và phân tích để có thể áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế. Tuy nhiên, cũng không được cứng nhắc bảo vệ quan điểm của bản thân mà cần xem xét, tiếp nhận các ý kiến xung quanh nếu nó không sai.
  • Có khao khát tìm hiểu cái mới, trau dồi thêm kiến thức cho bản thân: Muốn học hỏi kiến thức mới và phát triển năng lực bản thân.
  • Tính tự giác cao: Học sinh cần cao tính tự chủ, tự quản lý được thời gian và hoạt động học tập của mình để có thể phát triển năng lực một cách hiệu quả.
  • Tinh thần hợp tác: Học sinh cần sẵn sàng hợp tác, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của bản thân với người khác để cùng nhau phát triển năng lực.
  • Môi trường học tập phù hợp: Cần phải học tập trong một môi trường học tập thuận lợi, có sự hỗ trợ từ giáo viên và những người xung quanh để có thể tiếp thu kiến thức và phát triển năng lực một cách tốt nhất.

Top 6 phương pháp dạy học phát triển năng lực

Việc phát triển năng lực cho học sinh là mục tiêu chính của giáo dụng hiện nay. Có nhiều phương pháp dạy học phát triển năng lực khác nhau tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh, mục tiêu và nội dung giảng dạy. Dưới đây là một số phương pháp dạy học và phát triển năng lực cho học sinh phổ biến mà bạn có thể tham khảo:

1.Học hỏi thông qua thực hành

Học sinh có thể học được nhiều hơn bằng cách thực hành những gì họ học được trong lớp học. Giáo viên có thể sử dụng các hoạt động, thử nghiệm hoặc bài tập để giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tế. Giáo viên có nhiệm vụ giúp học sinh xác định các vấn đề cần giải quyết và hướng dẫn họ tìm kiếm thông tin và giải quyết vấn đề.

phuong-phap-day-hoc-phat-trien-nang-luc-theo-dinh-huong-doi-moi
Kết hợp thực hành với dạy học sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về nội dung bài học

2. Học tập độc lập

Phương pháp này đặt trọng tâm vào việc học sinh tự mình tìm hiểu, đưa ra những giả thiết của riêng mình, suy luận và chứng minh. Học sinh có thể được hướng dẫn bởi giáo viên, nhưng trách nhiệm chính vẫn nằm ở người học.

Học tập độc lập giúp học sinh trở nên tự tin và có khả năng tự quản lý quá trình học tập của mình. Phương pháp này cho phép học sinh thực hành khả năng tư duy độc lập, sáng tạo.

3. Học tập theo nhóm

Học sinh có thể học tập hiệu quả hơn khi tiến hành học tập một cách hợp tác. Làm việc nhóm giúp cho họ có thể chia sẻ kiến thức, hỗ trợ lẫn nhau, trao đổi ý tưởng và giải quyết các vấn đề khó khăn cùng nhau. 

Bên cạnh đó, làm việc nhóm cũng giúp phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Giáo viên có thể cung cấp các bài tập nhóm hoặc hoạt động khuyến khích học sinh làm việc nhóm và hỗ trợ lẫn nhau. Họ cũng học được cách lắng nghe và đưa ra ý kiến của mình một cách hiệu quả nhất.

4. Học tập bằng cách giải quyết vấn đề

Phương pháp này tập trung hướng học sinh vào tập trung giải quyết các vấn đề thực tế cuộc sống thông qua học tập. Giáo viên sẽ cung cấp các vấn đề hoặc tình huống khó khăn để học sinh tự đưa ra các phương pháp giải quyết.

Đối với phương pháp này giáo viên chỉ có vai trò cung cấp vấn đề và giúp học sinh xác định các vấn đề cần giải quyết và hướng dẫn họ tìm kiếm thông tin và giải quyết vấn đề. Học sinh được đào tạo để trở nên toàn diện hơn và biết cách sử dụng kiến thức giải quyết các vấn đề trong thực tế.

5. Học tập bằng trải nghiệm

Phương pháp này tập trung vào việc học tập thông qua trải nghiệm thực tế. Giáo viên sẽ đưa ra các hoạt động, chuyến đi và trải nghiệm để học sinh trực tiếp tham gia và trải nghiệm.

Học sinh có thể học cách tìm kiếm, khám phá và áp dụng kiến thức trong thực tế. Phương pháp này giúp học sinh hiểu rõ hơn về những khía cạnh thực tế của kiến thức mà họ đang học.

Dạy-học-theo-phát-triển-năng-lực
Vừa học vừa trải nghiệm thực tế sẽ giúp học sinh nâng cao được khả năng sáng tạo và tư duy logic

6. Sử dụng các phương tiện học tập đa phương tiện

Phương pháp này, giá viên sẽ sử dụng các công nghệ và các phương tiện đa phương tiện hỗ trợ cho học sinh trong quá trình học tập như: các phần mềm video, phần mềm giáo dục, trò chơi trực tuyến…

Học sinh có thể tiếp cận được các phương tiện học hiện đại giảm bớt sự nhàm chán trong quá trình học của học sinh.

Trên đây là chia sẻ về các vấn đề xung quanh việc dạy học phát triển năng lực. Các nội dung về: khái niệm, đặc điểm, ưu nhược điểm, lợi ích của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực cùng với một số phương pháp dạy học phát triển năng lực hiện nay. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn giải đáp được các thắc mắc cũng như tìm hiểu rõ hơn về phương pháp này, đồng thời cũng tìm được cách học phù hợp nhất với bản thân. Hãy liên hệ ngay cho chúng tôi để được giải đáp các thắc mắc một cách nhanh nhất, chính xác nhất nhé.

Xem thêm: Giáo dục STEM là gì? Ưu – nhược điểm của mô hình giáo dục STEM

Đánh giá
0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest
0 Góp ý
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
DMCA.com Protection Status
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x
Lịch khai giảng Liên hệ Đăng ký học thử