Nhật Bản là một trong những quốc gia yên bình và có mức độ giáo dục xếp hạng cao trên thế giới. Bên cạnh việc nhận sự giáo dục từ nhà trường, trẻ em Nhật Bản được giáo dục chủ yếu bởi cha mẹ. Vậy, cha mẹ Nhật Bản làm thế nào để tạo nên những đứa trẻ ngoan ngoãn, là tiền đề cho những công dân mang lại nhiều giá trị đóng góp cho xã hội sau này? Hãy cùng trường học 247 phân tích và tìm hiểu nhé!
Tại sao cách dạy con của người Nhật nhận được sự ngưỡng mộ?
Người Nhật vốn từ lâu nổi tiếng với tính kỷ luật cao. Điều đó góp phần đem đến sự thành công trong sự phát triển của xã hội Nhật Bản. Ngay từ khi trẻ mới được sinh ra, cha mẹ Nhật đã ý thức việc rèn luyện cho con những phẩm chất, tính cách và kỹ năng cần thiết.
Tại sao cách dạy con của người Nhật được cả thế giới ngưỡng mộ?
Trước hết, bao giờ giáo dục trẻ là phù hợp? Theo quan điểm của bố mẹ Nhật, nếu đợi tới khi đi mẫu giáo mới giáo dục trẻ sẽ quá muộn. Quan điểm này được thể hiện trong cuốn sách có tiêu đề: “Chờ đến mẫu giáo thì đã muộn” của tác giả Ibuka Masaru – người sáng lập tập đoàn Sony đồng thời là một nhà nghiên cứu giáo dục.
Giáo dục hiệu quả nhất là 0-3 tuổi vì khi ấy các em đang trong quá trình hình thành 70-80% liên kết não bộ. Cụ thể, giai đoạn 0-6 tháng tuổi là giai đoạn vàng cho sự phát triển các giác quan bằng việc cho trẻ nghe, nhìn và tiếp xúc nhiều hơn. Giai đoạn 1-3 tuổi là thích hợp cho sự giáo dục về thế giới quan và khả năng sáng tạo. Sau giai đoạn này, các bé được chú trọng rèn luyện và trải nghiệm thật nhiều.
Vậy, việc cha mẹ Nhật định hướng dạy con trở nên tự lập, kỷ luật, cũng như rèn luyện các kỹ năng mềm khác và nhận thức rõ độ tuổi vàng học hỏi của các con, dành thời gian giúp đỡ con phát triển một cách tốt nhất chính là các yếu tố khiến giáo dục con của cha mẹ Nhật Bản nhận được nhiều sự quan tâm.
TOP 16 cách dạy con của người Nhật đáng ngưỡng mộ
1. Dạy bé tính kỷ luật
Dạy con tính kỷ luật góp phần định hình tính cách, là nền tảng cho sự thành công của trẻ sau này
Sự thành công của người Nhật được tạo nên một phần lớn do tính kỷ luật của họ trong cuộc sống và công việc. Các con từ khi còn nhỏ được rèn luyện những điều nhỏ nhặt như: dạy sớm, dọn dẹp đồ đạc, ăn uống đúng giờ,…Chính những thói quen nhỏ này tạo nên một con người và là tiền đề cho sự kỷ luật sau này.
Một câu chuyện cho sự kỷ luật của những đứa trẻ Nhật là câu chuyện trên tàu điện. Đối với một số nền giáo dục khác, nơi công cộng có thể là chốn vui chơi của trẻ. Nhưng những đứa trẻ Nhật sẽ ngoan ngoãn ngồi cạnh người thân mà không la hét, chạy nhảy tung tăng làm ảnh hưởng tới những người khác.
2. Dạy bé công bằng và tôn trọng người khác
Từ khi còn bé, người Nhật đã giáo dục con cách chào sao cho đúng. Văn hóa chào gập người 90 độ là một trong những cách thể hiện sự tôn trọng ở Nhật. Trẻ con ở Nhật được đối xử công bằng bất kể giàu nghèo và được giáo dục cũng phải cư xử công bằng với mọi người xung quanh. Đặc biệt, trẻ em Nhật luôn được giáo dục tôn trọng mọi nghề nghiệp trong xã hội và tôn trọng quyền riêng tư cũng như sở thích của người khác.
3. Luôn làm gương và quan tâm đến môi trường học tập của con
Bố mẹ Nhật luôn làm gương cho các con học hỏi
Theo quan điểm của người Nhật, người lớn cũng như môi trường xung quanh là tấm gương cho trẻ nhìn vào và học tập. Vì vậy, bố mẹ Nhật luôn chú trọng việc làm gương cho con trẻ, tìm kiếm môi trường tốt cho chúng học tập và phát triển.
Đặc biệt, ở Nhật, sẽ rất khó nhìn thấy hình ảnh bố mẹ Nhật làm ngược lại những gì giáo dục con cái. Bố mẹ sẽ từng bước xây dựng quy tắc ứng xử, giáo dục con cái cũng như giải quyết mọi vấn đề trong gia đình một cách êm xuôi. Bố mẹ Nhật cực kỳ kỵ việc mâu thuẫn bùng nổ mà những đứa trẻ nhìn thấy vì sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển lâu dài của chúng.
4. Khuyến khích bé tham gia các hoạt động tập thể
Ở Nhật, bên cạnh học kiến thức trường lớp, cha mẹ Nhật cũng rất chú trọng các hoạt động tập thể như đi bộ ngắn hay các hoạt động ở công viên, hội nhóm,…Đây là cơ hội giúp các bé được hoạt động thể chất, khỏe mạnh hơn và nâng cao kỹ năng xã hội.
Việc phát triển của con cần kết hợp trí tuệ, kỹ năng và sức khỏe. Cha mẹ Việt Nam nên sớm nhận ra điều đó để có hướng phát triển cho con đúng nhất. Học hành tràn lan vừa khiến bé mệt mỏi, ảnh hưởng tới sức khỏe, vừa khiến bé không thể tiếp thu kiến thức mới và kỹ năng mềm cũng thiếu trầm trọng.
5. Khuyến khích trẻ bộc lộ năng lực bản thân
Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động phát triển khả năng và thế mạnh là điều cha mẹ Nhật hay làm
Cách dạy con của người Nhật luôn chú trọng đến việc để con tự do bộc lộ và phát triển năng lực bản thân. Bằng cách luôn quan tâm tới việc học tập cũng như tạo điều kiện để con tham gia các hoạt động, phát triển các kỹ năng và tiếp xúc với nhiều thứ mới, các con có cơ hội hiểu thêm về chính bản thân mình.
Hơn thế nữa, những năng lực được khuyến khích phát triển từ nhỏ sẽ giúp trẻ có được khoảng thời gian vô giá để năng lực đạt tới một mức độ nhất định. Khi đó, các con có thể biến những điểm mạnh, sở thích thành kiến thứ, kỹ năng và biết đâu, năng lực đó sẽ trở thành công việc của đứa trẻ đó sau này. Điều này thật tuyệt vời, vì khi một người làm công việc yêu thích, là điểm mạnh của bản thân, khả năng cao người đó sẽ đạt được thành công và có được hạnh phúc trong công việc
6. Rèn luyện cho bé tính tự giác
Một trong những đặc điểm nổi bật trong cách dạy con của bố mẹ Nhật là dạy trẻ tính tự giác. Tính tự giác được thể hiện trong những điều nhỏ nhất như tự ăn cơm, tự thu dọn đồ chơi, tự vệ sinh cá nhân,…Những điều nhỏ nhặt này được rèn luyện từ nhỏ, khiến trẻ con Nhật hình thành sự tự giác trong cuộc sống hàng ngày.
Ý thức của người Nhật cao cũng một phần do được rèn luyện tính tự giác này từ rất sớm. Ở Nhật, bạn có thể sẽ phải ngạc nhiên vì sự ngoan ngoãn, hành xử hiểu chuyện của những đứa bé ở độ tuổi còn được chiều chuộng, cưng nựng ở hầu hết các quốc gia châu Á khác.
7. Không chỉ trích lỗi lầm của con
Người Nhật luôn bình tĩnh chỉ dạy con thay vì chỉ trích khiến bé mang những tổn thương tinh thần
Trong cách dạy con của người Nhật, bố mẹ Nhật ưu tiên việc dạy bảo, khuyên nhủ khi con làm sai thay vì dùng đòn roi hay những lời chỉ trích. Điều quan trọng là trẻ biết mình sai và biết cách làm sao để sửa nỗi sai đó. Việc liên tục chỉ trích những đứa trẻ ngây thơ là cách làm chỉ làm nguôi ngoai cơn giận của bố mẹ. Điều này còn ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe tinh thần và sự phát triển của trẻ.
Nếu chỉ trích nhiều, những đứa trẻ bị tổn thương và dần hình thành suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Chúng lớn lên với những khiếm khuyết về sự tự tin do chính quá trình trưởng thành tạo nên. Ngược lại, sự nhẹ nhàng chỉ dẫn những đứa trẻ cách cư xử là hướng giải quyết khôn ngoan mà cha mẹ nào cũng nên học hỏi.
8. Dạy con cách nghiên cứu, khám phá
Cách dạy con của người Nhật rất chú trọng việc nghiên cứu, tìm tòi. Khi trẻ tự nghiên cứu những kiến thức mới, trẻ sẽ quan sát, học hỏi được nhiều hơn, trân trọng kết quả nghiên cứu hơn và đặc biệt khả năng ghi nhớ cũng tốt hơn. Trẻ em có nhiều cách khác nhau để rèn luyện tư duy. Để trẻ tự khám phá câu trả lời cho mười vạn câu hỏi vì sao của mình là cách hiệu quả nâng cao tinh thần chủ động của các em.
Bố mẹ có thể khuyến khích trẻ nghiên cứu, khám phá bằng cách gợi ra các câu hỏi, chỉ cho con thấy sự thú vị của những sự vật, sự việc xung quanh và đặt con vào những tình huống phải giải quyết mà không có sự trợ giúp. Từ đó, trẻ phải tự tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách hợp lý nhất. Quá trình đó dạy con tính tự lập, khả năng quan sát, giải quyết vấn đề và khả năng tìm kiếm nguồn thông tin.
9. Kiên nhẫn với con
Cha mẹ Nhật luôn kiên nhẫn với con vì họ quan niệm những đứa trẻ cần nhiều thời gian để học hỏi và thành thạo bất cứ điều gì
Với quan niệm trẻ con cần nhiều thời gian để học hỏi và thành thạo ở một lĩnh vực nhất định, cha mẹ Nhật luôn kiên nhẫn giải thích một vấn đề nhiều lần với một đứa trẻ. Đó thật sự là điều những đứa trẻ ở giai đoạn tò mò về thế giới xung quanh với hàng vạn câu hỏi vì sao cần từ cha mẹ của chúng. Việc kiên nhẫn giải thích và động viên chúng học hỏi là cách bố mẹ từng bước giúp con khám phá thế giới.
Bên cạnh đó, vì trẻ còn ngây thơ nên dễ mắc lỗi, ngang bướng không nghe lời. Những lúc này, nếu cha mẹ chỉ trích, phạt con, trẻ sẽ sinh tâm lý tự ti, đôi khi phản ứng ngược khiến cha mẹ khó dạy dỗ và gần gũi hơn. Việc cha mẹ Nhật làm là từ từ lắng nghe, khuyên bảo và chỉ dạy con cách làm đúng, cách tìm câu trả lời cho những câu hỏi của mình. Sự kiên nhẫn này sẽ tạo nên những đứa trẻ tự tin, bình tĩnh, hiểu chuyện và có kiến thức.
10. Chú trọng những câu chuyện cổ tích
Người Nhật có cách dạy con qua những câu chuyện cổ tích, giúp những bài học thấm sâu một cách nhẹ nhàng, tự nhiên
Những câu chuyện cổ tích có yếu tố ly kỳ, thú vị gây sức hút với những đứa trẻ và đặc biệt có những bài học khuyên răn. Việc tiếp thu những tư tưởng, đạo lý, cách ứng xử qua câu chuyện cổ tích hiệu quả gấp nhiều lần tiếp thu qua những lời nhắc nhở khô khan lặp lại hàng ngày.
Bố mẹ Nhật cho con thấy hình ảnh, câu chuyện, kết quả và cùng bé rút ra các bài học. Đây là cách học nhẹ nhàng, tự nhiên và không mất đi tính thu hút và việc ghi nhớ cũng hiệu quả hơn gấp nhiều lần.
11. Không quy chụp hay áp đặt trẻ
Cách dạy con của người Nhật luôn chú trọng tới sự phát triển tự nhiên của trẻ.Do đó, cha mẹ Nhật rất né tránh việc áp đặt tư tưởng hay hành động với một đứa trẻ. Mỗi đứa trẻ có những sở thích cũng như thế mạnh riêng, việc áp đặt tư duy chỉ khiến chúng mất đi sự tự tin, ý kiến cá nhân và những tiềm năng do không được tự do phát triển.
Lắng nghe suy nghĩ của những đứa trẻ, hướng chúng tới cách nhìn nhận tích cực, đưa cho chúng phương tiện để tự tìm tòi, khám phá. Từ đó, những đứa trẻ lớn lên thoải mái, tự do phát triển bản thân một cách toàn diện và trở thành những công dân có ích hơn cho xã hội
12. Khen hành vi cụ thể của bé
Người Nhật có cách động viên con cái rất khéo léo
Sự động viên, khuyến khích của bé trong giai đoạn trưởng thành là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, cha mẹ Nhật rất khéo léo trong việc khen thưởng các bé. Thay vì khen: “con giỏi quá” dễ khiến bé tự phụ, cha mẹ sẽ khen bé gắn liền với các hoạt động cụ thể. Con giỏi quá gắn liền với việc xếp đồ chơi gọn gàng nếu bé tự động xếp đồ ngăn nắp. Con giỏi quá gắn liền với việc học nếu con chủ động học bài. Con giỏi quá gắn liền với việc ăn cơm nếu bé chủ động xúc cơm mà không cần bố mẹ đút.
13. Học cách biết ơn
Trong cách giáo dục con cái của người Nhật, những đứa trẻ được chú trọng học việc nhớ đến sự giúp đỡ cũng như những điều kiện may mắn mà mình đang được sở hữu. Mục đích của điều này là dạy trẻ cách yêu thương mọi người, đền đáp những người đã giúp đỡ mình và cảm thấy hài lòng với điều kiện sẵn có của bản thân thay vì đua đòi so sánh. Những đứa trẻ sống biết ơn là những đứa trẻ hướng thiện và có tư duy lành mạnh.
14. Gia đình là quan trọng nhất
Gia đình là sự ưu tiên hàng đầu khi giáo dục những đứa trẻ ở Nhật
Người Nhật giáo dục con cái tư duy gia đình là quan trọng nhất. Vì vậy, ngay từ khi con còn nhỏ, gia đình luôn yêu thương con, thể hiện mối quan hệ gắn bó sâu sắc. Đặc biệt, mọi căng thẳng, bất hòa đều được giải quyết một cách êm đẹp nhất có thể. Cha mẹ Nhật tránh để các con thấy sự bất hòa, cãi vã, xung đột vì điều đó ảnh hưởng tới niềm tin của các con về một gia đình hạnh phúc.
Điều bố mẹ Nhật cần xây dựng là hình ảnh một gia đình hạnh phúc và cảm giác những người thân luôn ở bên để động viên và sẵn sàng chia sẻ. Tư tưởng này không chỉ thể hiện rõ trong cách những thành viên trong gia đình cư xử, trong cách cha mẹ răn dạy con cái mà còn trong những câu chuyện cổ tích, trong những bài học và trong những chương trình thiếu nhi.Tu tưởng đặt gia đình vào vị trí ưu tiên sẽ dần ăn sâu trong từng nếp nghĩ, nếp sống của một đứa trẻ.
15. Biết trân trọng đồ ăn
Đồ ăn, thức uống là thành quả lao động của rất nhiều người và là công sức lao động của bố mẹ đổi lại. Vì vậy, trẻ con Nhật luôn được giáo dục để trân trọng đồ ăn. Bằng cách giáo dục về giá trị của thức ăn cũng như sự thiếu thốn của những người không có thức, số lượng thức ăn hạn định trong một ngày, những đứa trẻ Nhật sẽ cảm thấy xấu hổ, tội lỗi khi bỏ lại thức ăn thừa.
16. Luôn quan tâm cảm xúc của con
Cảm xúc của con cần được quan tâm và lắng nghe để trẻ cảm thấy được bày tỏ và được yêu thương
Quan tâm tới cảm xúc của con là một trong những cách giáo dục con của người Nhật. Một đứa trẻ sinh ra có vô vàn các câu hỏi vì sao về thế giới và vô vàn cảm xúc sinh động. Khi những cảm xúc này không được lắng nghe mà còn liên tục chịu sức ép từ những lời mắng nhiếc từ người lớn, trẻ với tâm hồn mong manh và suy nghĩ non nớt sẽ cảm thấy không được quan tâm và yêu thương.Lâu dần, cảm giác này có xu hướng khiến trẻ sống khép kín với mọi người, sống vô cảm và thiếu sự đồng cảm, bao dung với mọi người xung quanh.
Luôn quan tâm tới cảm xúc của con bằng cách gợi để chúng nói lên quan điểm của mình, lắng nghe và khuyến khích chúng bày tỏ, khen thưởng khi chúng làm tốt và cân nhắc ý muốn của con thay vì gạt luôn đi vì cho rằng chúng còn bé hoặc luôn luôn nuông chiều chúng. Cả hai cách làm này đều gây ra những ảnh hưởng không tốt lên quá trình phát triển của trẻ.
Những lợi ích từ cách dạy con của người Nhật mang lại
Phương pháp dạy con của người Nhật mang tới nhiều lợi ích
Gia tăng sự kết nối giữa trẻ và gia đình. Vì người Nhật quan trọng mối quan hệ gia đình nên những đứa trẻ được giáo dục phương pháp Nhật có xu hướng yêu thương và gần gũi gia đình hơn.
Gia tăng tinh thần kỷ luật. Nổi tiếng là đất nước với những con người kỷ luật cao, cách giáo dục của người Nhật giúp những đứa trẻ quản lý bản thân hiệu quả.
Gia tăng sự tự tin vì cách giáo dục của người Nhật tập trung khuyến khích trẻ làm những gì mình thích, tạo điều kiện cho trẻ phát triển khả năng.
Tạo nên màu sắc cá nhân. Bởi vì trẻ con Nhật luôn được dạy dỗ theo hướng phát huy thế mạnh. Dần các bé sẽ biết mình muốn gì và làm tốt điều gì.
Có thể thấy rằng, phương pháp giáo dục con cái của người Nhật rất hiệu quả và đã được chứng thực qua thời gian hàng trăm năm. Sức mạnh, tính kỷ luật, tình yêu thương và tinh thần trách nhiệm là những điều được đẩy cao hơn cả. Vậy, cùng Trường học 247 phân tích và học tập những điểm tốt trong cách giáo dục con cái của người Nhật để áp dụng cho cách giáo dục những đứa trẻ Việt Nam sẽ đem lại nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, cần cân nhắc sự phù hợp giữa văn hóa, môi trường nước bạn và nước ta để có những sự học hỏi có chọn lọc.
