Phương pháp dạy học theo chủ đề là gì? Lợi ích của phương pháp dạy học theo chủ đề

Với mục đích ngày càng nâng cao chất lượng giáo dục để đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội, nhiều phương pháp giảng dạy mới được ra đời. Nổi bật là phương pháp dạy học theo chủ đề, đã và đang được áp dụng tại nhiều trường trong toàn bộ các cấp học. Vậy thế nào là dạy học theo chủ đề cũng như những đặc điểm nổi bật của phương pháp này là gì? Trường học 247 sẽ giải đáp những điều đó thông qua bài viết dưới đây. 

Dạy học theo chủ đề là gì?

Dạy học theo chủ đề là một phương pháp giáo dục mới, có sự liên kết chặt chẽ giữa hai hình thức: giáo dục truyền thống và hiện đại. Đây là cách thức giảng dạy mà giáo viên sẽ tập trung xây dựng các bài học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau thành các chủ đề chính. Đồng thời hình thức này gắn liền việc học kết hợp với thực hành để giúp học sinh ghi nhớ tốt hơn. 

Trong phương pháp dạy học theo chủ đề, vai trò của giáo viên và học sinh ngày càng được nâng cao. Thầy cô không chỉ truyền đạt tri thức mà còn giúp học sinh có định hướng, suy nghĩ đúng đắn để áp dụng giải quyết các tình huống thực tế. Còn với học sinh sẽ được phát triển trong một môi trường năng động, được tự do sáng tạo và thể hiện khả năng của bản thân nhiều hơn.

Điều này sẽ tạo cơ sở để các em có sự chủ động hơn trong việc tìm kiếm thông tin cũng như ứng dụng tri thức vào thực tiễn. Chúng ta hoàn toàn có thể khẳng định rằng, dạy học theo chủ đề là một phương pháp giáo dục tiên tiến, hiện đại, cần được phát triển rộng rãi hơn nữa. 

Lợi ích của phương pháp dạy học theo chủ đề

Phương pháp dạy học theo chủ đề đang dần khẳng định được tính ưu thế của mình bởi những ưu điểm mang lại. Dưới đây là những lợi ích của hình thức giảng dạy này: 

• Dạy học theo chủ đề sẽ tạo sự hứng thú, tinh thần tích cực hơn cho học sinh trong quá trình tham gia học tập. Bởi phương pháp giảng dạy này giúp các em tiếp nhận được các nhiệm vụ dễ dàng hơn vì gắn liền với thực tiễn cuộc sống. 
• Mô hình giáo dục theo chủ đề giúp các kiến thức trên sách vở trên nên sinh động, dễ hiểu hơn. Điều này thúc đẩy học sinh nâng cao kỹ năng tương tác, giao tiếp với nhau, đồng thời tạo nên tinh thần sôi nổi trong lớp học. 
• Hình thức giảng dạy này còn tạo môi trường thuận lợi để học sinh được phát triển được khả năng sáng tạo, chủ động trong suy nghĩ. Từ đó sẽ góp phần quan trọng trong quá trình hình thành tư duy phản biện của các em, đem lại chất lượng học tập tốt hơn. 
• Dạy học theo chủ đề cũng chính là một cách thức để giúp học sinh được tiếp cận với phương pháp giảng dạy mới, hiện đại hơn. Cơ hội trong tương lai về nghề nghiệp và công việc của các em chắc chắn sẽ được mở rộng hơn. 

Với những ưu điểm vượt trội như vậy, phương pháp dạy học theo chủ đề cần được áp dụng rộng rãi, triệt để hơn nữa để phát huy được tối đa những lợi thế đó. 

Dạy học theo chủ đề khác gì so với dạy học truyền thống

Bảng so sánh dạy học theo chủ đề và dạy học truyền thống:

Dựa vào bảng so sánh giữa hai phương pháp giáo dục này, chúng ta đã nhận thấy rõ những điểm khác biệt. Phương pháp dạy học theo chủ đề đã và đang mang lại nhiều điểm tích cực hơn, tạo điều kiện thuận lợi để ngày càng nâng cao chất lượng giáo dục. 

Thuận lợi và khó khăn khi dạy học theo chủ đề

Dạy học theo chủ đề cũng đem lại những thuận lợi và khó khăn nhất định mà chúng ta cần hiểu và nắm rõ. Cụ thể như sau: 

Thuận lợi

• Việc áp dụng hình thức giảng dạy mới trong giáo dục như vậy thể hiện được bước tiến lớn trong con đường hội nhập hóa của đất nước. Bởi giáo dục sẽ là nền tảng quan trọng và vững chắc nhất để đáp ứng được những nhu cầu ngày càng cao trong xã hội
• Phương pháp dạy học theo chủ đề tập trung chủ yếu để phát triển trình độ cùng năng lực của học sinh theo hướng tích cực, sáng tạo và chủ động. Các em được tiếp cận với cách thức giáo dục hiện đại từ sớm sẽ càng được mở ra nhiều cơ hội hơn trong quá trình học tập
• Đổi mới phương thức giáo dục như vậy tạo điều kiện thuận lợi để giúp giáo viên truyền đạt kiến thức hiệu quả hơn thông qua các công cụ hiện đại. Học sinh thì được chủ động tiếp thu tri thức, đưa ra các suy nghĩ mới mẻ, sáng tạo
• Bên cạnh đó, hình thức dạy học theo chủ đề còn góp phần nâng cao, phát triển các kỹ năng quan trọng như: làm việc nhóm, giao tiếp, thuyết trình. Đặc biệt khả năng tư duy phản biện của các em sẽ được cải thiện rõ rệt nhất. Đây là một phương pháp mới mẻ, tạo ra được nhiều sự hứng thú, tương tác khi tham gia dạy và học, góp phần đem lại chất lượng học tập tốt hơn. Tuy nhiên cũng không thể tránh khỏi được việc còn tồn tại những khó khăn, bất cập. 

Khó khăn

• Việc thay đổi một hình thức giảng dạy không hề dễ dàng và mất nhiều thời gian để cả giáo viên và học sinh có thể làm quen được. Mà nhất là đa số các thầy cô đều đã quen với cách thức dạy học truyền thống và không có ý định muốn thay đổi. 
• Các em học sinh thì cũng chưa thực sự chủ động khi thay đổi sang một cách dạy và học mới, còn trông chờ, ỷ nại nhiều vào thầy cô. 
• Một khó khăn rất lớn đó là việc thiếu hụt về cơ sở vật chất kỹ thuật để phục vụ cho phương pháp dạy học theo chủ đề. Trên thực tế, rất ít các trường có đủ điều kiện để thực hiện được những mục đích đặt ra của hình thức giáo dục này. 

Ứng dụng việc dạy học theo chủ đề ở nước ta

Tại Việt Nam, dạy học theo chủ đề vẫn còn rất mới và vẫn đang chỉ dừng lại tại bước bắt đầu tiếp cận và ứng dụng những nội dung cơ bản nhất. Với những ưu điểm nổi bật mà phương pháp này mang lại thì chắc chắn trong tương lai Đảng và nhà nước sẽ tiếp tục đổi mới để phù hợp hơn với nước ta. Và tình hình ứng dụng việc dạy học theo chủ đề ở Việt Nam hiện nay vẫn chưa thực sự phổ biến nhưng cũng đã có những sự thay đổi nhất định như: 

• Dần dần thay đổi các nội dung trong chương trình giáo dục, loại bỏ những kiến thức không còn phù hợp và không có trong chương trình thi cử. 
• Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên để nhằm đổi mới, nâng cao nhận thức của thầy cô về dạy học theo chủ đề. Điều đó cũng đã đem lại những sự biến đổi cơ bản trong cách thức giảng dạy của thầy cô, đưa đến cho học sinh sự chủ động, sáng tạo nhiều hơn. 
• Đồng thời, trong quá trình đào tạo sư phạm hiện nay, các trường đại học cũng đã có những định hướng nhất định để thay đổi cách dạy học khác với truyền thống. Đây là một chiến lược tích cực để cung cấp đầy đủ các kiến thức và kỹ năng về dạy học theo chủ đề cho các giáo viên trong tương lai gần
• Việc ứng dụng dạy học theo chủ đề ở Việt Nam vẫn còn khá nhiều bất cập, cần được cải thiện rõ rệt hơn nữa mới có thể đem lại hiệu quả trong giáo dục. Tuy nhiên, với sự nỗ lực không ngừng để phát triển, nước ta sẽ nhanh chóng ứng dụng được phương pháp này để nâng cao hơn nữa chất lượng học tập.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp dạy học theo chủ đề

Bên cạnh việc ứng dụng thì vẫn còn rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp dạy học theo chủ đề như: 

• Hình thức giảng dạy

Ứng dụng một phương pháp hay có nhiều ưu điểm thì chưa đủ, mà nhà trường và thầy cô còn phải thể hiện được một hình thức giảng dạy phù hợp. Tuy nhiên, dạy học theo chủ đề vẫn sẽ chủ yếu có sự thay đổi về nội dung nên vẫn có thể áp dụng được một số hình thức dạy học hiện có. 

Các cách thức trong giảng dạy truyền thống như thảo luận làm việc nhóm, xây dựng và phát triển các dự án,…. vẫn cần được sử dụng phổ biến. Một số hình thức giảng dạy mới cần được bổ sung và phát triển như: đưa ra nhiệm vụ hay các câu hỏi tư duy, đòi hỏi sự đa dạng trong cách giải quyết vấn đề. Kết hợp được các yếu tố trên sẽ tạo nên một hình thức giảng dạy hiện đại và phù hợp với dạy học theo chủ đề mà chúng ta đang hướng tới. 

• Cách xây dựng nội dung dạy và định hướng học tập cho học sinh

Các thầy cô cần phải dành nhiều thời gian hơn trong việc xây dựng và lập ra các kế hoạch trong nội dung giảng dạy. Mỗi chủ đề cần có sự kết hợp giữa nhiều kiến thức mang những điểm tương đồng để tạo nên một khối lượng kiến thức hợp lý. Sau khi đã thiết lập được các chủ đề quan trọng và cần thiết thì thầy cô còn phải đưa ra được những định hướng cụ thể về từng chủ đề đó cho học sinh. Điều này nhằm đưa ra một lộ trình học cụ thể và đảm bảo học sinh phải đáp ứng được những yêu cầu cần thiết nhất. 

Dạy học theo chủ đề sẽ góp phần tích cực trong việc cải thiện các kỹ năng quan trọng trong học tập và cả công việc trong tương lai của các em. Do đó, học sinh cần phải hoàn thành được những định hướng mà thấy cô đưa ra về nội dung học tập để đảm bảo chất lượng giáo dục. 

• Trình độ, khả năng của học sinh

Việc dạy học theo chủ đề được xây dựng và phát triển lấy học sinh làm trung tâm nên phụ thuộc rất nhiều vào trình độ cũng như khả năng của mỗi em. Không chỉ tập trung nâng cao tri thức mà học sinh còn cần phải áp dụng để giải quyết được các tình huống thực tiễn bằng kiến thức đã học đó. Bởi học mà không gắn liền với thực hành thì mãi chỉ là những kiến thức suông trên sách vở, không đem lại ý nghĩa. Vậy nên, kết hợp chặt chẽ giữa học và hành sẽ góp phần quan trọng cải thiện được năng lực, trình độ của các em học sinh. 

• Các thiết bị công nghệ nhằm phục vụ cho việc dạy học theo chủ đề

Để chủ động hơn trong quá trình học tập theo chủ đề, thì các em cần phải có các thiết bị nhằm phục vụ cho việc tìm kiếm tài liệu và các thông tin có liên quan. Khi đó, việc tiếp cận này sẽ tạo cơ hội để nâng cao được sự hiểu biết về công nghệ kỹ thuật hiện đại cho học sinh. Đồng thời, các công nghệ hiện đại cũng sẽ trở thành một công cụ quan trọng và hữu ích để trình bày các bài tập trong khi học theo các chủ đề. Do đó, đây cũng chính là một yếu tố quan trọng, không thể thiếu. 

Các bước thực hiện dạy học theo chủ đề hiệu quả

Để việc tổ chức và dạy học theo chủ đề đem lại hiệu quả và chất lượng thì chúng ta cần phải có các bước thực hiện đúng đắn như sau: 

• Bước 1: Xây dựng được các chuyên đề dạy phù hợp với các chủ đề tương ứng. Yếu tố này cần có phải có sự can thiệp của Bộ giáo dục và chỉ đạo áp dụng tại các nhà trường. 
• Bước 2: Soạn ra các câu hỏi và bài tập trong từng chủ đề. Đối với mỗi chủ đề, thầy cô cần tạo dựng các câu hỏi theo từng cấp độ cụ thể từ nhận biết, thông hiểu đến vận dụng và nâng cao. 
• Bước 3: Thiết kế bài giảng để mang lại chất lượng giáo dục tốt nhất. Giáo viên cần phải xác định rõ và đưa ra được các mục tiêu cụ thể trong mỗi tiết dạy và trong mỗi chủ đề. Điều này nhằm đảm bảo tiến độ hoàn thành các nội dung được thiết kế trong bài giảng. 
• Bước 4: Tổ chức giảng dạy và dự giờ. Đây là một hình thức có sự quan sát của nhiều thầy cô trong cùng một tổ chuyên môn với mục đích đưa ra các nhận xét, phân tích khách quan nhất. 
• Bước 5: Rút ra được các bài học kinh nghiệm. Sau khi tiến hành tổ chức dạy học và dự giờ, các giáo viên trực tiếp đứng lớp sẽ nhận được các lời nhận xét chân thành. Từ đó, thầy cô cũng sẽ đưa ra những hướng thay đổi để hoàn thiện nhất cách dạy học theo chủ đề. 

Một số lưu ý khi dạy học theo chủ đề 

Khi ứng dụng dạy học theo chủ đề trong đổi mới giáo dục, các nhà trường hay các tổ chức giáo dục và đào tạo cần phải quan tâm đến một số các lưu ý như: 

• Thầy cô và nhà trường phải xây dựng được các chủ đề giảng dạy phù hợp với trình độ, khả năng của học sinh.
• Các chủ đề đó cần phải có sự phối hợp, liên kết chặt chẽ giữa nội dung kiến thức và khả năng ứng dụng được vào thực tiễn. 
• Dạy học theo chủ đề còn cần đảm bảo việc phát triển các kỹ năng mềm cho học sinh như: giao tiếp, làm việc nhóm, phản biện tư duy,…
• Phương pháp giáo dục này cũng cần lưu ý, chú trọng đến vấn đề tự học. Thầy cô phải đưa ra được những định hướng đúng đắn trong cách thức học tập để các em nâng cao khả năng ý thức tự giác trong suy nghĩ và hành động. 
• Thầy cô cần thường xuyên đưa ra các bài kiểm tra hay nhiệm vụ để đánh giá được trình độ cùng sự nỗ lực, cố gắng của học sinh. Mỗi em cần được nhận xét chân thực nhất về những điểm mạnh và hạn chế để nỗ lực hoàn thiện mình hơn nữa. 

Trên đây là những nội dung quan trọng nhất xoay quanh phương pháp dạy học theo chủ đề. Trường học 247 hy vọng đã đem đến cho các bạn những kiến thức cần thiết nhất về phương pháp giáo dục hiện đại nhưng còn khá nhiều sự mới mẻ này. Đây là một hình thức dạy và học có nhiều ưu điểm và lợi thế, tuy nhiên cũng còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Trong một tương lai không xa, với sự phát triển không ngừng của giáo dục, dạy học theo chủ đề chắc chắn sẽ đem lại nhiều ý nghĩa to lớn hơn nữa. 

Xem thêm: 9 bước giảng và dạy học online siêu hay dành cho giáo viên