Trong cuộc sống hiện nay, giáo dục luôn là vấn đề được nhà nước và mọi người quan tâm nhiều nhất với việc đào tạo ra nguồn nhân lực giỏi để hỗ trợ cho việc phát triển đất nước. Bởi vậy nên, giáo dục luôn cần được thay đổi để phù hợp với thời đại cũng như nhu cầu của học sinh hiện nay, các em cần được tiếp cận với môi trường và điều kiện tốt nhất mới có thể phát huy toàn bộ năng lực, tư duy. Bài viết dưới đây, Trường học 247 sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề đổi mới phương pháp dạy học giáo dục cũng như một số biện pháp thực hiện trong thời kỳ đổi mới này.
Khái niệm đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới phương pháp dạy học là một hoạt động thay đổi phương pháp cũ đã không còn phù hợp hoặc chưa mang lại hiệu quả cao như mong muốn, thay thế bằng một phương pháp dạy học mới hơn để phù hợp với xu thế hiện tại giúp ngành giáo dục có những bước phát triển mới hơn trong tương lai.
Đổi mới phương pháp dạy học với nhiệm vụ chính là để học sinh tiếp cận được những môi trường, điều kiện mới để nâng cao khae năng tư duy, sáng tạo. Ngoài ra, việc thay đổi phương pháp từ giáo dục chú trọng đến nội dung chuyển sang giáo dục lấy học sinh làm trung tâm sẽ tăng hiệu quả đạt được trong tương lai. Học sinh được thay đổi tư duy và nhận thức với những điều mới mẻ hơn đặc biệt được trở thành chủ thể của công cuộc đổi mới giáo dục.
Đổi mới phương pháp dạy học là một xu thế tất yếu trong giáo dục
Tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học
Để giáo dục có hiệu quả, học sinh tiếp cận được những nguồn kiến thức bổ ích nhất thì vai trò của phương pháp dạy học là rất quan trọng. Một phương pháp tốt sẽ dẫn đến nhiều thành công và lợi ích hơn trong quá trình nâng cao chất lượng giảng dạy, học sinh có cơ hội phát triển được tiềm năng và tư duy vốn có của mình. Trước đây việc dạy học chỉ hướng đến việc học sinh học được những kiến thức gì và nhồi nhét được càng nhiều càng tốt nhưng trong bối cảnh hiện tại phương pháp đó đã không còn được phù hợp. Song song với việc truyền đạt kiến thức một cách máy móc thì học sinh cần được vân dụng những kiến thức đó hiệu quả trong thực tế.
Việc đổi mới phương pháp dạy học là một điều tất yếu hiện nay để nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần thêm và công cuộc đổi mới đất nước và đào tạo nguồn nhận lực tương lai. Từ đó việc dạy học sẽ được tiếp cận một cách năng động hơn nhằm phát triển năng lực của học sinh, vân dụng kiến thức, kỹ năng nhiều hơn trong thực tế. Các biện pháp tăng cường hoạt động làm việc theo nhóm, quan hệ giáo viên – học sinh từ một chiều chuyển sang cộng tác có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong phát triển năng lực xã hội.
Thuận lợi và khó khăn trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay
Đổi mới phương pháp giáo dục vẫn luôn là một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm thay đổi và nâng cao chất lượng giảng dạy hiện nay. Việt Nam vẫn đang ngày một thay đổi cách học cũng như cách tiếp cận kiến thức đến học sinh thông qua việc áp dụng công nghệ 4.0 nhiều hơn vào quá trình giảng dạy nhưng chưa thật sự được đồng đều. Do có nhiều địa điểm vẫn còn khá khó khăn, việc đáp ứng được các điều kiện để đổi mới phương pháp dạy học vẫn còn khá hạn chế.
Chúng ta vẫn đang từng bước tiếp cận phương pháp học tập cũ một cách toàn diện, đó là việc đảm bảo cho tất cả các học sinh đều được đến trường nên việc thay đổi cần nhiều thời gian hơn bởi có rất nhiều những thách thức và khó khăn phía trước. Để đổi mới được phương pháp dạy học cần đảm bảo việc ứng dụng công nghệ thông tin, điều kiện cơ sở vật chất đầy đủ cũng như phát triển nhiều các hình thức giảng dạy khác nhau.
Việc truyền đạt lý thuyết máy móc sẽ gây nên sự nhàm chán trong quá trình học
Thuận lợi hiện nay
Các tỉnh, thành phố có nền kinh tế ổn định hầu như các trường học đã được trang bị đầy đủ các thiết bị học tập, công nghệ số để phục vụ cho giáo dục
Giáo viên chủ yếu sử dụng bài giảng điện tử để thay thế phương pháp đọc – chép trong thời kỳ trước.
Trình độ giáo viên được nâng cao và không ngừng học hỏi để phát triển những phương pháp dạy học mới.
Một số trường đã bắt buộc học tin học từ bậc tiểu học để học sinh được tiếp cận công nghệ đúng cách
Học sinh đã được tiếp cận các thiết bị thông minh từ rất sớm nên không khó khăn trong việc đào tạo và hướng dẫn.
Khó khăn
Một số vùng còn khó khăn chưa được tiếp cận với công nghệ 4.0 hiện đại.
Cơ sở vật chất còn hạn chế không đáp ứng đươc cho việc giảng dạy theo phương pháp giáo dục mới.
Việc chuyển từ dạy học lý thuyết sang áp dụng nhiều hơn trong thực tế gây khó khăn cho cả người học và người dạy.
Học sinh vẫn chưa chủ động sáng tạo, việc học tập trong không gian cố định cũng là hạn chế để thực hiện các công việc nhóm và áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Công nghệ rất đa dạng, người dạy cần phải học tập đổi mới liên tục để cung cấp bài giảng và phương pháp hiệu quả.
Việc đổi mới các phương pháp giáo dục thay thế cho các hình thức cũ không đồng nghĩa là chúng ta sẽ loại bỏ hoàn toàn. Đây chỉ là cách chúng ta cải tiến các phương pháp truyền thống để phù hợp hơn với nhu cầu phát triển hiện nay, vẫn cần đảm bảo nền tảng học sinh nắm chắc các kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa. Điều quan trọng đó là không lặp lại các hạn chế trước đó giống như việc ghi – chép kiến thức một cách máy móc thụ động mà cần có sự linh hoạt hơn trong việc áp dụng thực tế.
Để mang lại những bài giảng hiệu quả, trước tiên giáo viên sẽ là người cần học tập và hiểu rõ các thiết bị thông minh, công cụ hỗ trợ để chuẩn bị bài trước khi đến lớp thật hiệu quả. Việc mang đến những nội dung thú vị, câu hỏi vận dụng linh hoạt sẽ cho học sinh cảm giác hứng thú hơn với những môn học, chủ động tiếp cận bài giảng của giáo viên.
2. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học
Việc kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học không chỉ làm tăng tính nhận thức cho sinh viên mà còn làm giảm sự nhàm chán khi phải lặp đi lặp lại một nội dung quá nhiều lần. Giáo viên cần cho học sinh làm việc nhóm, làm việc cá nhân nhiều hơn để các em có tinh chủ động trong từng bài học, không quá phụ thuộc vào nội dung bên trong sách vở mà phải sáng tạo hơn nữa.
Trước mỗi bài giảng, việc kiểm tra lại kiến thức cũ của học sinh là vô cùng quan trọng, giáo viên sẽ nắm bắt được học sinh hiểu bài đến đâu và vận dụng kiến thức như thế nào. Nhưng thực hiện theo một hình thức khác ví dụ như chơi trò chơi, giải đố sẽ làm giảm áp lực cho học sinh, thu hút sự chú ý để mọi người ôn lại bài cũ một cách hiệu quả nhất. Một hình thức làm việc nhóm hiêu quả nữa là giáo viên cho học sinh chuẩn bị trước nội dung tại nhà và sẽ được thuyết trình trên buổi học, việc này sẽ yêu cầu học sinh hiểu bài một cách cụ thể và chi tiết nhất với nội dung mà mình được giao.
Áp dụng các hình thức dạy học mới sẽ tạo hứng thú cho trẻ
3. Vận dụng kiến thức trong giải quyết vấn đề
Một phương án dạy học mới đang được sử dụng phổ biến hiện nay đó chính là dạy học theo dự án với mục tiêu chính là hướng học sinh vận dụng các kiến thức đã học trong thực tế để giải quyết vấn đề cũng như tạo ra các sản phẩm mới đa dạng. Việc truyền đạt lý thuyết sẽ dựa trên các tình huống yêu cầu nhất định, có vấn đề đang xảy ra đòi hỏi người học cần có sự chủ động tập trung, tìm hiểu để lý giải được các nguyên do hoặc tìm ra phương pháp hiệu quả nhất để giải quyết sự việc.
Dạy học theo phương pháp vận dụng thực tiễn chính là rút ngắn con đường để học sinh tiếp cận tư duy nhanh hơn thay vì học thuộc các lý thuyết một cách máy móc, người học sẽ thực hành song song trong quá trình học để hiểu bản chất của vấn đề, tăng khả năng sáng tạo hơn.
4. Vận dụng dạy học theo tình huống
Dạy học theo tình huống là một phương pháp hỗ trợ quá trình giảng dạy và tiếp thu kiến thức diễn ra được hiệu quả hơn. Học sinh sẽ được truyền đạt theo một chủ đề nhất định gắn liền với các tình huống thực tế trong cuộc sống hằng ngày để chúng ta cảm thấy quen thuộc và dễ dàng thực hiện hơn. Các chủ đề này thường là sự kết hợp của nhiều lĩnh vực khác nhau, giáo viên sẽ tổng hợp các kiến thức liên môn có mối quan hệ mật thiết để dạy cho học sinh của mình.
Chúng ta có thể hiểu đơn giản là các môn học được phân ra thành nhóm tự nhiên và nhóm xã hội. Hai nhóm này là sự tổng hợp của các bộ môn có hình thức áp dụng lý thuyết gần tương đương nhau. Học sinh có thể được thực hành làm thí nghiệm bằng dụng cụ với các môn tự nhiên, kết quả thu được sẽ là câu trả lời cho những câu hỏi chưa lý giải. Với các bộ môn xã hội, thường sẽ thiên nhiều về chữ và lý thuyết những giáo viên có thể cho học sinh đi thực địa ở môi trường bên ngoài, tiếp xúc với nhiều kiến thức mới là tự cung cấp các kiến thức cho bản thân mình.
5. Áp dụng công nghệ và phương tiện hỗ trợ trong giảng dạy
Việc áp dụng công nghệ đã được sử dụng phổ biến trong các trường cấp 2 và cấp 3 với hệ thống máy chiếu được lắp đặt tại các phòng học. Giáo viên sẽ thông qua các bài giảng điện tử để có thể truyền tải nhiều nội dung thú vị hơn, hình thức cũng đẹp mắt để thu hút sự tập trung trong các giờ học. Việc chuẩn bị bài giảng cũng đơn giản hơn rất nhiều với các công cụ hỗ trợ có sẵn trên phần mềm.
Bên cạnh đó, nhà trường cũng cần cung cấp đầy đủ các phương tiện hỗ trợ học tập bộ môn như: phòng tin học, phòng thí nghiệm,…để học sinh có thể thực hành mỗi ngày với các bộ môn đặc thù. Các trải nghiệm thực tế mang đến kiến thức và sự ghi nhớ hiệu quả với học sinh, tăng khả năng tư duy, sáng tạo và vận dụng nhiều hơn trong cuộc sống.
Áp dụng công nghệ trong giảng dạy làm tăng hiệu quả truyền đạt kiến thức
6. Nâng cao phương pháp học tập tích cực
Các phương pháp học tập tích cực hướng đến mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm trong việc đào tạo nâng cao chất lượng giảng dạy. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ và định hướng phát triển còn lại chủ yếu vào quá trình phát huy tinh thần học hỏi của học sinh, Học tập tích cực mang đến những trải nghiệm mới, cách thức mới, phương pháp thu thập đánh giá và xử lý thông tin hiệu quả, sau mỗi quá trình học sinh sẽ có được những bài học và trải nghiệm quý giá cho những hành trình phát triển tiếp theo.
Lưu ý khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới phù hợp với nhu cầu
Mặc dù xã hội phát triển đặt ra một yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thì mới có thể giúp học sinh phát triển hơn trong tương lai nhưng tuy nhiên việc đổi mới này cần đi liền với nhu cầu. Một số địa phương họ không có nhu cầu mong muốn để đổi mới phương pháp dạy học do nhiều nguyên nhân khác nhau. Học sinh đã quen với phương pháp dạy học truyền thống và sự thay đổi sẽ làm giảm đi chất lượng giảng dạy và nhận thức của trẻ. Vậy nên tuỳ vào từng đặc thù khu vực và các nhu cầu cần có thì mới tiền hành chương trình đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới đi đôi với điều kiện hiện tại
Chúng ta cũng biết việc khó khăn hiện nay trong việc đổi mới phương pháp giáo dục đến từ việc thiết thốn về cơ sở vật chất và không có điều kiện để phát triển. Vậy nên để có được sự thay đổi đồng đều trên diện rộng, chúng ta cần hoàn thiện về cơ sở vật chất trước tiên, để học sinh được tiếp cận dần với công nghệ như vậy mới có thể mang lại hiệu quả. Ví dụ như việc bạn áp dụng dạy học với các thiết bị thông minh những người học còn quá mơ hồ về chúng thì chắc hẳn sẽ không thu được kết quả tốt như mong đợi.
Trường học cần trang bị đầy đủ về cơ sở vật chất trước khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học
Thay đổi quan điểm tư tưởng
Một lưu ý nữa khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đó chính là phổ biến đồng nhất về mặt tư tưởng. Tất cả mọi người cần hiểu được việc thay thế, phát triển cái cũ là điều tất yếu khi nó không còn phù hợp với tình hình xã hội hiện tại. Các các nhân hiểu về bản chất của vấn đề thì sẽ chủ động và tích cực hơn trong quá trình học tập và tiếp cận kiến thức đúng hướng.
Bài viết trên, Trường học 247 đã lý giải cho mọi người hiểu về tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học để phù hợp với xã hội phát triển hiện nay. Hy vọng mọi người sẽ đều có cái nhìn đúng đắn và nỗ lực phát triển không ngừng để ngành giáo dục mãi đạt được những thành công cao trong tương lai.
Xem thêm: Dạy học dự án là gì? Vận dụng dạy học dự án trong nền giáo dục hiện đại
