Giáo dục trẻ em là một mối băn khoăn lớn của những bậc phụ huynh có con em bắt đầu bước vào độ tuổi đi học. Và phương pháp STEAM sẽ giải quyết được nỗi niềm đó của nhiều bậc cha mẹ. Bài viết này sẽ khái quát, giải thích được những vấn đề mà phụ huynh thường quan tâm đến ở phương pháp này và định hướng giáo dục cho con em đúng đắn. Cùng Trường học 247 tìm hiểu về phương pháp STEAM nhé!
Phương pháp STEAM là gì?
STEAM là cụm từ viết tắt cho 5 từ trong tiếng anh: Science (Khoa học); Technology (Công nghệ); Engineering (Kỹ thuật); Art (Nghệ thuật); Math (Toán).
Phương pháp này được coi là một phiên bản nâng cấp của phương pháp giáo dục STEM đã được công bố trước đó. Nhớ có thêm yếu tố Art (Nghệ thuật) mà phương pháp giáo dục STEAM đã đầy đủ và hoàn thiện nhất.
Đây là ý tưởng sáng tạo của Trường thiết kế Rhode Island (Mỹ), bắt đầu nhận được các phản ứng tốt và dần phổ biến trên khắp Hoa Kỳ. Và hiện nay, STEAM đã và đang trở thành một phương pháp giáo dục phổ biến và được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.
Với sự tổng hợp kiến thức đa dạng từ 5 lĩnh vực : khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán, phương pháp STEAM sẽ giúp trẻ trong việc phát triển tư duy đa chiều và tiếp thu những kiến thức, kỹ năng trong việc giải quyết vấn đề.
Phương pháp STEAM là một phương pháp giáo dục phổ biến và hoàn thiện nhất
Lợi ích của phương pháp STEAM
Áp dụng phương pháp STEAM trong giáo dục trẻ ngay từ quá trình học mẫu giáo sẽ mang lại cơ hội được trải nghiệm, được học tập và phát triển đầy đủ những kỹ năng mềm cho bé.
Những lợi ích mà phương pháp giáo dục này mang lại chính là:
Phát huy khả năng sáng tạo trong tư duy, khuyến khích trẻ đưa ra nhiều ý tưởng mới mẻ trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp.
Nâng cao tinh thần giao tiếp cho trẻ, vừa biết lắng nghe vừa biết đưa ra những ý kiến cá nhân để tăng sự hòa đồng, gần gũi trong lớp học.
Phương pháp STEAM còn giúp bé vừa học vừa chơi, được học tập qua các tình huống cụ thể dễ ghi nhớ và không bị nhàm chán.
Cuộc sống xung quanh có rất nhiều thứ mới lạ và STEAM sẽ kích thích sự tò mò, ham muốn được tìm tòi, khám phá của bé. Phương pháp giáo dục này khuyến khích trẻ đặt câu hỏi “tại sao”, “như thế nào”, từ đó trẻ cần phải tư duy để đưa ra giải pháp cho vấn đề đó.
Một lợi ích nữa đó là cơ hội được tiếp cận với những kiến thức, kỹ năng thực tế trong cuộc sống, khiến trẻ dễ áp dụng và tiếp thu hơn.
Giáo dục trẻ bằng phương pháp STEAM chính là yếu tố để khơi dậy niềm yêu thích, sự hứng thú với các bộ môn khoa học công nghệ cho bé.
Phương pháp STEAM giúp bé phát triển một cách toàn diện
Phương pháp STEAM phù hợp với trẻ ở giai đoạn nào nhất?
Theo như các nhà nghiên cứu phương pháp STEAM thì khuyến khích nên áp dụng phương pháp giáo dục này cho trẻ từ 3 tuổi trở lên là tốt nhất.
Bởi đây là độ tuổi mà trí não của bé đang ở trong giai đoạn phát triển nhanh, dễ dàng tiếp thu kiến thức. Điều này sẽ tạo nên nền tảng vững chắc cho tư duy sáng tạo trong tương lai.
Ở Việt Nam hiện nay đã và đang ứng dụng STEAM trong chương trình giảng dạy của các trường mầm non, nhằm đảm bảo tính phổ biến rộng rãi khắp cả nước.
Phương pháp STEAM sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng gì?
Đây cũng chính là một câu hỏi mà nhiều phụ huynh sẽ đặt ra và thắc mắc. Liệu rằng khi áp dụng phương pháp giáo dục này sẽ giúp cho con trẻ phát triển được những khía cạnh nào?
Câu trả lời chính là các kỹ năng mà bé học được sẽ tương ứng với 5 bộ môn được viết tắt trong từ STEAM.
Kỹ năng khoa học: Trong lĩnh vực này, bé sẽ được tìm hiểu về cách thức hoạt động, nguyên lý hay sự liên kết giữa các sự vật, sự việc. Trên cơ sở được tiếp thu những kiến thức đó, các bé sẽ áp dụng và giải quyết được những tình huống thực tế.
Kỹ năng công nghệ: Chúng ta đang ở trong thời kỳ 4.0, thời kỳ của công nghệ với các thiết bị hiện đại. Vậy nên, với bộ môn này, các bạn nhỏ sẽ được tiếp xúc với công nghệ cao để nhằm tăng sự hiểu biết về khoa học – công nghệ. Từ việc có nhận thức đúng đắn, trẻ sẽ tăng thêm kỹ năng trong sáng tạo nên các sản phẩm hoặc mô hình từ dễ đến khó.
Kỹ năng kỹ thuật: Việc vận dụng, kết hợp giữa thực tiễn vào cách giảng dạy, giáo viên sẽ giúp học sinh hiểu về cách thức sản xuất cũng như vận hành của những sản phẩm đơn giản, quen thuộc. Cụ thể là thông qua việc bé biết lắp ráp các đồ chơi ô tô, rô bốt,… với độ khó tùy dần vào độ tuổi. Khi đó đã tạo được khả năng tư duy và giải quyết vấn đề liên quan đến kỹ thuật cho bé.
Kỹ năng nghệ thuật: Đây chính là yếu tố được bổ sung mới nhất để hoàn thiện phương pháp giáo dục STEAM. Phát triển tư duy sáng tạo, logic là chưa đủ, mà còn cần cho trẻ được khám phá nghệ thuật, tham gia những hoạt động âm nhạc,hội họa,… của trường lớp. Khi con trẻ được tự do khám phá thế giới bởi những sáng tạo nghệ thuật sẽ tạo nền tảng để phát triển toàn diện về mọi mặt.
Kỹ năng toán học: Đây là bộ môn sẽ xuyên suốt, kéo dài trong những năm tháng chúng ta đi học ở trường. Và việc cho trẻ tiếp xúc, làm quen với những con số từ sớm sẽ khơi dậy niềm yêu thích, đam mê với toán học. Môn học này sẽ tạo cho bé những tư duy cùng phản xạ nhanh nhạy và áp dụng được vào thực tế cuộc sống.
Có thể khẳng định phương pháp STEAM không chỉ đem lại nhiều lợi ích mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện nhiều kỹ năng.
Phương pháp STEAM giúp trẻ phát triển một cách toàn diện các kỹ năng
Ưu và nhược điểm của phương pháp STEAM
Mỗi phương pháp giáo dục sẽ đều tồn tại những ưu và nhược điểm riêng, và STEAM cũng như vậy. Dưới đây sẽ là những đánh giá về ưu và nhược điểm của phương pháp STEAM.
Ưu điểm:
Tăng khả năng sáng tạo cho sinh: STEAM sẽ cung cấp cho học sinh một khối lượng kiến thức toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Không chỉ thông qua việc giảng dạy lý thuyết mà học sinh sẽ được tham gia các hoạt động và trải nghiệm thực tế. Bằng việc học kết hợp với thực hành như vậy thì giúp các em dễ hiểu, ghi nhớ tốt hơn, nhất là phát huy được khả năng sáng tạo của bản thân.
Dạy trẻ học cách giải quyết vấn đề: Phương pháp này sẽ tạo cho bé sự trải nghiệm qua việc học cách giải quyết vấn đề bằng các kiến thức đã học. Từ đó, bé sẽ biết chủ động, chịu trách nhiệm đối với những việc hành, hành động của bản thân.
Phát triển kỹ năng làm việc nhóm: Thầy cô sẽ áp dụng phương pháp STEAM trong giảng dạy nhằm tăng tính thoải mái, năng động trong môi trường học tập của trẻ. Học sinh sẽ được chia thành các nhóm nhỏ để thảo luận, tương tác và thực hành theo các chủ đề mà giáo viên giao. Đó là lúc mà trẻ sẽ phát huy được khả năng làm việc nhóm, tăng kỹ năng giao tiếp cùng tính chủ động trong học tập.
Giúp trẻ có tương lai tươi sáng hơn: Bởi được giáo dục bằng phương pháp STEAM sẽ tạo điều kiện cho bé được học các kiến thức trên nhiều lĩnh vực, được tiếp cận với công nghệ, kỹ thuật sớm. Những yếu tố đó rất quan trọng vì theo các báo mới đây nhất thì tỷ lệ việc làm trong lĩnh vực giáo dục STEAM sẽ tăng nhanh và mạnh trong những năm tới. Điều đó cũng có nghĩa là cơ hội nghề nghiệp trong tương lai của các em sẽ được mở rộng hơn.
Phương pháp STEAM có ưu điểm vượt trội về mặt phát triển kỹ năng mềm
Mặc dù đem lại những ưu điểm như trên, tuy nhiên phương pháp STEAM cũng không thể tránh khỏi việc tồn tại các nhược điểm:
Chi phí để đầu tư STEAM trong giảng dạy là khá cao nên chưa thể áp dụng một cách thực sự rộng rãi, nhất là ở đất nước đang trong giai đoạn phát triển như Việt Nam.
Còn tồn tại nhiều giáo viên chưa có trình độ, kỹ năng và kiến thức chuyên môn để đưa phương pháp STEAM vào dạy học sinh.
Phương pháp này cũng không có bất kỳ một quy định cụ thể về việc cần phải dạy những gì cho học sinh hay giáo viên cần phải có trình độ như thế nào. Vậy nên các em học sinh chưa được tiếp thu đầy đủ những kiến thức để chuyển tiếp lên những bậc học cao hơn.
Hầu hết thì chương trình giảng dạy STEAM bây giờ đã được áp dụng trong bậc trung học cơ sở. Đây là thời gian khá muộn mà nên cho bé được học từ ngay mầm non hoặc tiểu học sẽ tốt hơn.
Các trường vẫn chưa trang bị được đầy đủ thiết bị, cơ sở vật chất và các em học sinh cũng chưa học được tính chủ động mà chủ yếu phụ thuộc vào việc giảng dạy của thầy cô.
Hy vọng trong một tương lai gần nhất các nhược điểm này sẽ dần được cải thiện và khắc phục để đem lại một phương pháp giáo dục thực sự hiệu quả cho học sinh.
Phương pháp STEAM chưa có sự phổ biến rộng rãi bới mức chi phí khá cao
So sánh phương pháp STEAM với phương pháp iTL Plus
iTL Plus cũng một phương pháp giáo dục khá phổ biến và được nhiều bậc phụ huynh biết tới với những lợi ích riêng. Vậy giữa STEAM và iTL Plus sẽ có những điểm tương đồng và khác biệt như thế nào?
Điểm giống nhau giữa phương pháp STEAM với phương pháp iTL Plus:
Giáo viên đều đóng vai trò như người đồng hành, dẫn dắt các em đi đúng hướng trong quá trình phát triển.
Học sinh luôn đóng vai trò là trung tâm của việc giảng dạy. Cả 2 phương pháp sẽ giúp trẻ phát triển những kỹ năng cần thiết và quan trọng như: khả năng làm việc nhóm, tư duy logic sáng tạo hay giải quyết vấn đề.
Tùy vào từng độ tuổi nhất định thì sẽ có chương trình giảng dạy phù hợp với các bé, để khám phá được tối đa năng lực cũng như tiềm năng của trẻ.
Những nội dung giảng dạy của 2 phương pháp này đều kết hợp giữa học và thực hành, cho phép học sinh áp dụng thực tế với các kiến thức đã học. Điều này sẽ tăng tính hiệu quả và giúp các em ghi nhớ lâu hơn.
Điểm khác nhau giữa phương pháp STEAM và phương pháp iTL Plus:
Phương pháp STEAM
Phương pháp iTL Plus
Những nơi ứng dụng phương pháp giảng dạy
là phương pháp giáo dục được áp dụng phổ biến và rộng rãi trên khắp thế giới.
là phương pháp giáo dục độc quyền và duy nhất iSchool của Việt Nam.
Cách thức giảng dạy
STEAM là phương pháp tổng hợp kiến thức từ 5 bộ môn chính là: khoa học, kỹ thuật, công nghệ, nghệ thuật và toán học. Điều này đem lại cho học sinh sự hiểu biết toàn diện về nhiều lĩnh vực.
iTL Plus giáo dục dựa trên tiêu chí là lấy học sinh là trung tâm. Và giáo viên sẽ thực hiện vai trò là người hướng dẫn để các em học sinh tự lập trong việc tìm hiểu, nghiên cứu, trao đổi các vấn đề liên quan đến bài học.
Bảng so sánh điểm khác biệt giữa phương pháp STEAM và phương pháp iTL Plus
Phương pháp STEAM có sự phổ biến rộng rãi hơn phương pháp iTL Plus\
Xu hướng giáo dục theo phương pháp STEAM trên thế giới hiện nay
Phương pháp STEAM được được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới và đã đem lại những hiệu quả rất tích cực.
Cụ thể là ở đất nước phát triển như Mỹ, phương pháp STEM (tiền thân của STEAM) đã được hình thành từ những năm 90 của thế kỷ XX . Các bộ môn được đưa vào chương trình giảng dạy không chỉ dừng lại ở mặt lý thuyết mà kết hợp trực tiếp với việc thực hành và trải nghiệm thông qua các dự án.
Chúng ta đang sống trong thời đại 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật công nghệ hiện đại. Vậy nên phương pháp giáo dục STEAM chính là một sự lựa chọn hợp lý và đúng đắn trong việc giảng dạy.
Bởi vai trò chính là việc học chính là áp dụng và giải quyết được những vấn đề thực tiễn. STEAM là phương pháp đặc biệt quan tâm đến vấn đề này, là nền tảng để tạo ra những nhà nghiên cứu, lãnh đạo trong lĩnh vực khoa học, nghệ thuật,…
Nhờ việc sử dụng phương pháp STEAM trong giảng dạy, mà nhiều nước trên thế giới đã giải quyết được những hạn chế tồn tại trong nền giáo dục.
Và theo các báo cáo mới nhất thì đa số những nhà khoa học ngày nay đều đã từng tham gia các khóa học được giảng dạy bằng phương pháp STEAM.
Xu hướng giáo dục theo phương pháp STEAM trên thế giới hiện nay đã và đang trở nên ngày càng rộng rãi, phổ biến. Bởi điều này đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển đầy đủ về các kiến thức và kỹ năng cho học sinh. Các cơ hội học tập và làm việc trong tương lai của các em cũng sẽ đi theo hướng tích cực hơn.
Các cách dạy trẻ theo phương pháp STEAM hiệu quả nhất
Để đem lại hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục theo phương pháp STEAM thì phụ huynh và giáo viên cần có những cách thức dạy bé cho phù hợp.
Dạy con ngay từ chính như sự vật, đồ vật quen thuộc mà hàng ngày con đều tiếp xúc. Giới thiệu cho bé biết tên, cách dùng, cách sản xuất cũng như các nguyên vật liệu để tạo ra sản phẩm đó.
Cùng con tạo ra những trò chơi đơn giản ngay từ những vật có sẵn xung quanh: Bố mẹ có thể sử dụng những miếng bìa, chai nhựa,…để cùng con làm ra những vật dụng hữu ích . Điều này giúp con vừa được vui chơi vừa được thỏa sức sáng tạo.
Ở lớp, thầy cô có thể chia các bạn nhỏ thành các nhóm, để tương tác, trao đổi và hoạt động với nhau để hoàn thành các bài tập được giao.
Cho bé chơi trò đố vui: Giáo viên và phụ huynh vừa dạy con được làm quen với chữ cái, con số, đồ vật vừa tạo cho bé phản xạ nhanh nhạy thông qua trò chơi này. Dạy bé chơi đố vui chính là phương pháp kích thích nhận thức và tư duy của trẻ, tạo hứng thú học tập cho bé.
Chia bé thành các nhóm để cùng thảo luận, học tập ở trên lớp cũng là một trong những cách hiệu quả khi dạy phương pháp STEAM
Lưu ý khi thực hiện dạy trẻ theo phương pháp STEAM
Đặt cho bé những câu hỏi mở để bé học cách suy nghĩ, tư duy và thể hiện khả năng trả lời, biện minh cho bất kỳ vấn đề gì. Đó chính là lúc bé được sáng tạo, được thể hiện trực tiếp những kiến thức đã được học.
Áp dụng vào xử lý các tình huống thực tiễn: Phương pháp STEAM chính là hướng đến việc bé biết vận dụng những kỹ năng, kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.
Bố mẹ hay thầy cô nên để bé tự trải nghiệm trước sau đó mới gợi ý để bé đi theo hướng đúng nhất.
Trên đây là toàn bộ những vấn đề được quan tâm đối với phương pháp giáo dục STEAM. Đây là một phương pháp học tập có rất nhiều ưu điểm và lợi ích, đã và đang được phổ biến rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. Mong rằng trong một tương lai gần nhất Việt Nam cũng sẽ áp dụng được cách giáo dục này một cách rộng rãi trong các cấp bậc giảng dạy để đem lại chất lượng học tập cao nhất.
Trường học 247 hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho các giáo viên và các bậc phụ huynh đang quan tâm và muốn tìm hiểu về phương pháp STEAM.
