Vai trò cấp thiết của chuyển đổi số trong giáo dục tại Việt Nam

Chuyển đổi số là một thuật ngữ khá quen thuộc với mọi người hiện nay, thường được dùng trong việc thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp kinh doanh, thay đổi bộ mặt của cả một quốc gia trên nhiều khía cạnh khác nhau: kinh tế, văn hoá, giáo dục,…. Để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, hãy cùng Truonghoc247 lý giải chuyển đổi số là gì? Những lợi ích chuyển đổi số đã đóng góp cho riêng ngành giáo dục là như thế nào?

Chuyển đổi số là gì?

Chuyển đổi số có rất nhiều khái niệm khác nhau, được định nghĩa theo nhiều khía cạnh vấn đề. Theo trang tạp chí nổi tiếng Tech Republic chuyên dành cho các chuyên gia trong lĩnh vực thông tin, khẳng định rằng:” Chuyển đổi số chính là quá trình áp dụng công nghệ để thay thế các quy trình trước đó nhằm mang lại hiệu quả cao hơn trên mọi mặt”.

Theo Microsoft lại có một khẳng định khác:” Chuyển đổi số là hoạt động thiết lập lại các tổ chức, bộ máy cũ thông qua việc tập hợp các dữ liệu, quy trình để mang đến những thay đổi và hiệu quả mới”. Với mỗi doanh nghiệp hoạt động, họ lại có các định nghĩa khác nhau nhưng chung quy lại chúng ta có thể hiểu đơn giản về chuyển đổi số đó chính là việc thay đổi tổng thể các bộ máy, cơ cấu ban đầu trong mọi mặt của từng ngành để nâng cao giá trị phát triển trong tương lai.

Chuyển đổi số có tác động đến ngành giáo dục như thế nào?

Trong những năm gần đây, dịch bệnh Covid diễn ra đã làm ảnh hưởng đến toàn bộ các lĩnh vực trên toàn thế giới và giáo dục cũng không ngoại lệ. Nhiều trường từ các cấp tiểu học đến bậc đại học phải thực hiện việc cho học sinh học tập online tại nhà, điều này đã nảy sinh rất nhiều vấn đề, nhất là việc phổ cập rộng rãi hoạt động áp dụng công nghệ thông tin trong việc học trực tuyến.

Một số trường học, đã được làm quen với các thiết bị công nghệ, áp dụng tốt vào giai đoạn khó khăn nên không gặp các tình trạng thiếu hiểu biết trong việc sử dụng. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều nơi do không đủ điều kiện, cơ sở vật chất để tiếp cận với xu hướng giáo dục mới, họ cần thời gian để học hỏi cũng như những chính sách đầu tư từ nhà nước để theo kịp thời đại.

Tuy nhiên không thể phủ nhận được những thay đổi tích cực trong giáo dục khi áp dụng chuyển đổi số, việc sử dụng các thiết bị công nghệ khiến cho quá trình giảng dạy diễn ra hiệu quả hơn, học sinh được tiếp xúc với nhiều nền tảng, ứng dụng khác nhau, chủ động trong việc quản lý và phân phối thời gian học mọi lúc mọi nơi. Để có thể chuyển đổi số một cách toàn diện trong giáo dục, chúng ta phải xuất phát từ những nền tảng cơ bản nhất đó là việc đổi mới cơ sở vật chất, các chính sách từ đảng và nhà nước, cung cấp đầy đủ các nguồn thông tin dữ liệu về xu thế giáo dục mới hiện nay.

Lợi ích của chuyển đổi số trong giáo dục

Nâng cao chất lượng giáo dục

Ngày nay, chúng ta không thể phủ nhận được việc áp dụng các thiết bị công nghệ thông tin vào trong học tập mang lại những thay đổi rất lớn. Trong quá trình đào tạo, giáo viên có thể thiết kế các bài giảng điện tử thú vị, cung cấp cho người học những kiến thức mới, hình ảnh thực tế sinh động. Điều này khác xa với phương pháp học tập truyền thống trước đây.

Với các thành tựu trong công nghệ mà chúng ta có thể kể đến như Bigdata giúp cho mọi người có thể lưu trữ các nguồn thông tin, kiến thức của mình lên không gian mạng, hay như Blockchain giúp nhà trường xây dựng được hệ thống quản lý mọi vấn đề của học sinh từ việc lưu trữ hồ sơ đến quá trình học tập. Ngành giáo dục từng bước phát triển và thay đổi bộ mặt hoàn toàn mới nhờ việc áp dụng chuyển đổi số và trong tương lai chất lượng giáo dục chắc chắn vẫn sẽ không ngừng tăng cao.

Tăng tính tương tác giữa giáo viên và học sinh

Hình thức học trực tuyến tại nhà vẫn đang được sử dụng phổ biến hiện nay nhưng nhiều người lại cho rằng điều này sẽ làm giảm đi tương tác giữa người dạy và người học, không còn tính thực tế. Tuy nhiên, với những cộng nghệ và nền tảng được áp dụng, việc trao đổi bài giảng vẫn được diễn ra một cách trực tiếp bởi các công cụ chat trực tuyến online, chia sẻ video mà không bị giới hạn không gian hay thời gian.

Đặc biệt, với ứng dụng thực tế ảo VR hiện nay, học sinh còn có thể trải nghiệm một cách thực tế nhất với mô hình ảo và tương tác với mô hình đó. Phương pháp này sẽ giúp người học có những trải nghiệm thực tế nhất, ghi nhớ bài lâu và hiệu quả hơn.

Tạo không gian và thời gian học tập linh hoạt

Trước đây, việc học tập được diễn ra theo hình thức cố định trong từng lớp học, không có sự đổi mới trong không gian nên thường tạo cảm giác chán nản cho học sinh. Nhờ có công nghệ số được áp dụng mà giờ đây chúng ta có thể linh động trong mọi không gian. Người học có thể ở bất cứ đâu cũng có thể tham gia vào các bài giảng, chỉ cần sở hữu các thiết bị điện tử thông minh có kết nối Internet.

Chính yếu tố này, đã làm thay đổi xu hướng giáo dục hiện nay dần chuyển từ trực tiếp sang trực tuyến vì bạn sẽ có thể học mọi lúc mọi nơi, tự chủ sắp xếp thời gian học và tiếp cận các nguồn kiến thức nhanh chóng. Với sự không giới gian về thời gian và cả không gian, người học sẽ được nâng cao nhận thức cá nhân, phát triển tư duy một cách hoàn thiện.

Tài nguyên học tập phong phú

Nguồn Internet mang lại cho chúng ta một kho tàng khổng lồ về kiến thức mà cho dù bất cứ lúc nào bạn cũng có thể tìm kiếm và sử dụng. Điều đó, đồng nghĩa với việc bạn có thể tiếp cận với tri thức một cách hiệu quả hơn, thay vì việc tìm kiếm thông tin chủ yếu từ sách vở thì giờ đây công nghệ thông tin sẽ trả lời cho bạn mọi vấn đề thắc mắc.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số cũng chính là phương tiện hữu ích để bạn chia sẻ các nguồn tài liệu đến bạn bè, thầy cô một cách nhanh chóng.

Tiết kiệm tối đa thời gian và chi phí đào tạo

Các thiết bị điện tử thông minh hỗ trợ người dùng có thể tìm kiếm mọi nguồn thông tin cần thiết, tiết kiệm tối đa quy thời gian sử dụng. Bạn sẽ có thể nhanh chóng tiếp thu được nhiều nguồn kiến thức khác nhau và không cần tốn quá nhiều thời gian hay công sức.

Bên cạnh đó, việc học trực tuyến tại nhà cũng sẽ giúp các bạn tiết kiệm thời gian và chi phí di chuyển như trước đây, các khoá học online cũng phải chi trả ít hơn khi ở trường học do không bị ảnh hưởng bởi các vấn đề liên quan đến mặt bằng, cơ sở hạ tầng, thiết bị học tập,…

Chuyển đổi số trong giáo dục gồm những hoạt động gì?

Chuyển đổi số trong ngành giáo dục được áp dụng chủ yếu với 3 hoạt động chính sau:

• Ứng dụng công nghệ trong phương pháp giảng dạy: Đây là hoạt động mà giáo viên có thể áp dụng trong thiết kế bài giảng điện tử, áp dụng mô hình lớp học thông minh để tạo hứng thú cho người tham gia.
• Ứng dụng công nghệ trong việc quản lý, đào tạo: Nhà trường áp dụng các hệ thống quản lý giáo dục kiểm nhằm đào tạo, lưu trữ dữ liệu săp xếp thông tin, đánh giá kiểm tra kết quả ví dụ như hệ thống LMS được sử dụng khá phổ biến trong giáo dục. Một số các ứng dụng công nghệ khác như AI, Blockchain,…nhằm cung cấp các tính năng cần thiết để thay thế các phương pháp giáo dục thủ công.
• Ứng dụng công nghệ trong lớp học: Đồng nhất hoá việc đáp ứng các nhu cầu về cơ sở vật chất, thiết bị học tập để chuyển đổi số được áp dụng một cách toàn diện trên mọi khu vực giúp nâng cao chất lượng đồng đều.

Xem thêm: Bài giảng E-Learning là gì? Phương pháp xây dựng bài giảng E-Learning

Thực trạng của việc chuyển đổi số trong giáo dục tại Việt Nam

Việt Nam cũng đã trải qua thời kỳ dịch bệnh Covid vô cùng khó khăn, ảnh hưởng đến mọi mặt trên các ngành kinh tế. Đối với giáo dục, trong giai đoạn đầu việc bắt buộc phải áp dụng công nghệ thông tin trong học tập là một vấn đề lớn đặt ra cho cả giáo viên và học sinh. Nước ta vẫn thường chú trọng đến vấn đề học trực tiếp tại trường học và cũng do điều kiện cơ sở vật chất ở mọi nơi đều chưa hoàn thiện, phần lớn chưa được tiếp xúc với công nghệ trong giảng dạy trừ học sinh tại các thành phố phát triển.

Trong thời gian đầu, nhà nước cũng ra sức tạo điều kiện để học sinh có thể tiếp tục tình trạng học tập qua hình thức online tại nhà, điều đầu tiên là đào tạo đội ngũ giáo viên sau đó là hướng dẫn học sinh tham gia vào các lớp học trực tuyến. Chuyển đổi số đã từng bước tiếp cận và đổi mới phương pháp giáo dục cũ tại Việt Nam và thay thế bằng hình thức linh động, hiệu quả hơn, ứng dụng trong mọi hoạt động chính cả về giảng dạy, quản lý lẫn các công cụ hỗ trợ trong lớp học.

Tuy việc đồng bộ công nghệ trong giáo dục tại Việt Nam vẫn chưa được toàn diện do nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn nhưng với sự phát triển không ngừng của thời đại thì chắc hẳn ngành giáo dục Việt Nam sẽ ngày càng phát triển hơn nữa trong tương lai. Để đạt được điều này, Việt Nam phải biết tận dụng nắm bắt những cơ hội và bỏ xa thách thức, cụ thể là:

Cơ hội phát triển

• Việt Nam đã cập nhật nhiều phương pháp giảng dạy mới vào trong giáo dục và mang lại những hiệu quả cao.
• Ngành giáo dục chấp nhận những thay đổi tích cực triển khai, áp dụng công nghệ số một cách rộng rãi khi gặp phải khó khăn như dịch bệnh Covid 19.
• Theo thống kê, Việt Nam đã và đang cải thiện việc xây dựng lại cơ sở hạ tầng để phục vụ cho quá trình học tập với khoảng 63 cơ sở và 710 phòng giáo dục đào tạo.
• Với các trường thuộc khối trung học phổ thông trên cả nước, con số ghi nhận lên đến hơn 80% việc sử dụng các phần mềm hỗ trợ quản lý, đào tạo.
• Ngành giáo dục ban hành các chủ trường học học tập mới để phù hợp với việc tiếp cận công nghệ sớm toàn diện từ khi còn nhỏ: học sinh lớp 3 sẽ bắt đầu học tin học, lồng ghép công nghệ STEM để giải toán,…

Khó khăn và thách thức

• Các cơ sở vật chất, thiết bị học tập còn nhiều thiếu xót và lạc hậu nhất là đối với các khu vực vùng sâu vùng xa không có điều kiện về kinh tế.
• Chất lượng nguồn nhân lực chưa được đảm bảo trong vấn đề kiểm soát và quản lý các kho học liệu dẫn đến việc xuất hiện nhiều nguồn thông tin sai lệch khác nhau và không có tính chứng thực.
• Trong ngành giáo dục vẫn chưa hình thành các hệ thống pháp lý cụ thể, nhất là vấn đề sở hữu trí tuệ.
• Chưa xây dựng được chương trình học trực tuyến cụ thể để có thể nhìn nhận và đánh giá kết quẩ học tập một cách toàn diện để có thể đạt chuẩn chất lượng đầu ra giống với phương pháp học trực tiếp.

Giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục ở Việt Nam

Nâng cao nhận thức và ứng dụng công nghệ số trong giáo dục

Việc sử dụng công nghệ số trong giáo dục không chỉ là đổi mới các phương pháp học tập trước đây mà còn tối ưu hoá thời gian và chi phí cho cả người dạy lẫn người học. Bởi vậy nên việc tuyên truyền, thay đổi tư tưởng cho cả giáo viên đến bộ máy quản lý là điều vô cùng cần thiết, hỗ trợ quá trình đổi mới được diễn ra nhanh chóng, hiệu quả.

Bên cạnh đó, chúng ta cần bổi dưỡng các kỹ năng chuyên môn cần thiết đến người giảng dạy, các ban quản lý một cách hoàn thiện nhất để hướng đến mục tiêu, đồng nhất quá trình chuyển đổi hoá diễn ra toàn diện

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu

Chúng ta nên có biện pháp để thay đổi, đồng bộ các hệ thống cơ sở dữ liệu hoàn toàn sang hình thức văn bản điện tử để dễ dàng lưu trữ nguồn thông tin, sắp xếp tài liệu một cách khoa học để phục vụ khi có nhu cầu cần thiết. Quá trình này cũng đang dần được áp dụng nhất là đối với các trường Đại học sử dụng hoàn toàn các hệ thống quản lý để thông tin và triển khai các công văn điện tử tới sinh viên.

Thúc đẩy việc phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng toàn diện

Đặc biệt với các vùng kinh tế điều kiện còn gặp nhiều khó khăn, vấn đề giáo dục cho trẻ không được đảm bảo từ khi còn nhỏ. Nhà nước và chính quyền nên có các biện pháp hỗ trợ kịp thời trong tương tai để toàn diện hệ thống giáo dục, thu kẹp khoảng cách giữa các vùng miền. Chúng ta cũng có thể thực hiện giải pháp này bằng cách sử dụng các dịch vụ cho thuê hoặc huy động các nguồn lực trong xã hội nhưng đây cũng chỉ là hình thức đối phó tạm thời và không có tính lâu dài.

Xây dựng hệ thống pháp lý chuẩn trong giáo dục

Việc xây dựng và hoàn thiện các hệ thống pháp lý trong giáo dục đóng vai trò quan trong trong việc thúc đẩy sự phát triển của các nguồn nhân lực. Một số khía cạnh mà giáo dục cần quan tâm đó là: quy định về các hình thức giảng dạy, quy định quản lý khoá học trực tuyến, quyền sở hữu trí tuệ,…

Ứng dụng các phần mềm quản lý

Các cơ sở giáo dục cần hoàn thiện bộ máy quản lý của mình thông qua việc ứng dụng các phần mềm hỗ trợ. Hệ thống quản lý sẽ giúp nhà trường tăng cường việc quản lý thông tin của học sinh, cung cấp bài giảng, đánh giá chất lượng học tập,…Nhờ có chuyển đổi số, chúng ta sẽ có khả năng kiểm soát tất cả bộ máy vận hành trong một tổ chức chỉ với những thao tác đơn giản trên các thiết bị công nghệ thông minh.

Chuyển đổi số trong giáo dục chính là xu thế tất yếu cần thực hiện khi xã hội đặt ra các yêu cầu cần thay đổi hình thức học tập cũ sang những phương pháp tối ưu và hiệu quả hơn. Với những nhìn nhận, đánh giá trên, chúng tôi hy vọng trong tương lai giáo dục sẽ ngày càng phát triển hơn nữa, đào tạo ra các nguồn nhân tài mới nhờ có sự hỗ trợ không ngừng của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin.

Xem thêm: LMS là gì? Lợi ích khi ứng dụng LMS trong giáo dục đào tạo